“1823'te Bakü'de fakir bir ailede dünyaya geldi. 10 yaşındayken babası onu bir inşaat ustası yanında yardımçı yaptı” ...
Mesenat , Rusiya İmparatorluğunda büyük yetkilere sahip olan Hacı Zeynalabdin Taghiyev'in hayat hikayesi bu sözlerle başlamıştı. Bu hikayeye bakarken, önümüzde çalışkan, başarılı bir organizatörun, kazandığını halkla paylaşan bir kişinin portresi doğar. Ahlaki nitelikleri ve maneviahlaki değerleri yansıtan bu portre, hepimizin helal kazanması ve harcaması için bir örnektir. İlk işi küçük işletmelerle başladı, mağazalar açtı. Yeteneyi sayesinde Hazar Denizi ve Kafkaslar üzerinden en büyük petrol ihracatçısı haline geliyor. "Г. З. А. Tagiyev "şirketini yaratır. 1886'da kendisi ve ortakları petrol çıkarma ve işleme şirketinin temellerini attı. H.Z. Tagiyev, petrol endüstrisinin kârları sayesinde tekstil ve balıkçılık sektöründeki faaliyetlerini genişletmektedir. Qısa bir zaman kesiyinde genç Tagiyev Müslümanlar arasında topluluk lideri oldu. Bakü'deki tüm Müslüman, Rus, Ermeni ve Yahudi Vakfları onu fahri başkan seçiyor. Haji Zeynalabdin Tagiyev, Rusya'nın dört bir yanından hayırsever, merhamet sever ve bir aydın kimi tanınmaktadır. Onu Eğitime verdiyi hizmetleri yirminci yüzyılın başlangıcıyla başlar. Bu bir tesadüf değildi. Rusiyada 1905 Devrimi, ülkedeki kültürel ve eğitim faaliyetlerinin canlanmasını tetikledi. Hayırseverlik amaçları için ülke genelinde bir takım topluluklar ortaya çıkmıştır. Gazeteler ve dergiler basım başladı. Bu toplumların yaratılması, gazetelerin ve dergilerin yayınlanması öncelikle Tagiyev'in adı ile ilgilidir. Bu durumda Tagiyev organizatör rolündeydi. İlk vakf 1905 yılında kurulan Müslüman Yardım Kuruluşu Derneği'dir. Buna ek olarak, Haci Zeynalabdin Taghiyev "Yayıncılık ve Eğitim" ve "Nijat" toplumlarının yaratılışında bir ortak olarak çalışdı. Tagiyev okula gitmemişdi. Yazmakı ve okumayı bilmiyordu, ancak eyitime yüksek deyer veriyordu. "Anneleri eyitimli olmayan ulus kördür" diyordu.
H.Z. Tagiyev, 1901'de Müslüman Doğu'da bir kız okulu inşa eden ilk kişi oldu. Eğitimli bir kızın iyi eğitim almış bir anne olabileceğine ve çocukları için daha fazla fırsat yaratacak ve onları gelecek için hazırlayabileceğine inanıyordu. Birçok okul inşa eden Tagiyev, Azerbaycanlıların yurtdışında eğitim görmelerine yardım etti. Bu sayede yüzlerce gencin İngiltere, Almanya, Rusya ve Fransa'da eğitim görmesi sağlandı. Bunların arasında ünlü kişilerden Mammad Amin Rasulzadeh ve Nariman Narimanov da vardı. Bakü'deki ilk tiyatronun ve birçok yapının inşaatı, şehrin en büyük su sorununu çözmek için Kafkas Dağları'ndaki içme suyu hattının inşası H.Z. Tagiyev'in adı ile ilgilidir. Genel olarak, H.Z.Taghiyev'in sanat, gazetecilik ve eğitim, ülkedeki ulusal kadroların eğitimi kurma ve geliştirme yönünde hizmetlerini bu küçük hacimdeki makalade listelemek imkansızdır. Bu hizmetler, halkımızın 20. yüzyıl tarihinin en değerli sayfalarından biridir. Bu bakış açısıyla halkımız Taghiyevi'yi ulusun babası olarak denir.
Günün olağanüstü dini figürlerinden biri olan Ahund Haji Turab Yasin Sura'yı Taghiyev için okur ve çevirir. Akhund 82. ayette: "Allah bir şeyler dileyecekse," Ol "diyecek ve hemen gerçekleşecek" diyor. Taghiyev' Akhundtan soruyor : Peki ben çok zenginim eğer Allah dilerse, bir dakika içinde şunları alacakmı? Axund kısa cevap verir: Evet!
Uzun sürmüz Sovyet Rusya'sı 28 Nisan 1920'de Azerbaycan'ı işgal eder. Bolşevikler bir gecede Hajının tün mülklerini alır. 1924. Yılında yazlıkda 101 yaşında vefat eden Hajı onu Akhundun mezarı önünde defnedilmesini vasiyet eder. H.Z. Taghiyev'in vasiyetnamesine takip edilmiştir.
1 Eylül Ulusun babasının ölüm günü idi…..