Türk Dünyası’ndaki en güzel gelişmelerden biri de “Orhun Değişim Programı”dır.
Hani, Avrupa Birliği ülkeleriyle aday ülkelerin yüksek öğretim kurumları arasındaki işbirliğini teşvik edip geliştiren Erasmus Öğrenci Değişim Programı var ya, işte onun gibi…
Türk Keneşi Eğitim Bakanlarının Kırgızistan’ın Çolpon-Ata Kentinde 10 Ağustos 2012 tarihinde yaptığı 1.Toplantıda, “Eğitim, Bilim ve Kültür İşbirliği” başlığı altında Eğitim Bakanları Konseyi ve Türk Akademisi’nin kurulması ele alınmıştır. 23 Ağustos 2012 tarihinde Bişkek’te yapılan Türk Keneşi İkinci Zirvesi’nde, üye ülkeler arasında yükseköğretim alanında iş birliğini gerçekleştirmek amacıyla “Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği”nin kurulması değerlendirilmiş ve 28-29 Mart 2013 tarihlerinde İstanbul’da yapılan Hazırlık Toplantısı’nda da yönergesi hazırlanarak Birliğin kuruluşu gerçekleştirilmiştir.
Birliğin amaçları şunlardır: 1.Ortak tarih, kültür, dil mirasından yola çıkarak yüksek öğretim kurumları arasında işbirliği sağlanması, çağdaş, bilimsel düzeye uygun eğitim standartlarının uygulanması suretiyle ortak kimlik bilinci yüksek nesiller yetiştirilmesi, 2.Üye üniversitelerdeki programların uyumlu hale getirilmesi, 3.Ortak kredi transfer sisteminin uygulanması, 4.Öğretim elemanı yetiştirme programlarının teşvik edilmesi, 5.Öğrenci ve öğretim elemanı değişim programlarının uygulamaya konulması, 6.Üye üniversitelerin birbirlerinin diploma denkliğini tanımalarına yönelik uygun zeminin oluşturulması, 7.Üniversitelerin belli alanlarda sahip oldukları öne çıkan üstünlüklerden yararlanılması, 8.Uygulamaya yönelik ortak öğretim, araştırma programlarının ve projelerin yürütülmesi, 9.Üye üniversiteler arasında sempozyumlar, akademik faaliyetler, kültür, bilim ve spor alanlarında yarışmalar düzenlenmesi, 10.Türk dünyasına yönelik çalışmalar yürüten öğrencilere özel burs sağlanması, 11.Ortak tarih, medeniyet ve edebiyatımıza yönelik derslerin tüm üye ülke üniversitelerinde verilmesi yönünde çalışmalar yapmaktır.
Birliğe üye üniversiteler: 1.Azerbaycan’dan Bakü Devlet Üniversitesi, Azerbaycan Tıp Üniversitesi, Azerbaycan Mimarlık ve İnşaat Üniversitesi; 2.Kazakistan’dan Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesi, L.N Gumilyov Avrasya Devlet Üniversitesi, Ahmet Yesevi Uluslar arası Kazak Türk Üniversitesi, Nazarbayev Üniversitesi; 3.Kırgızistan’dan Yusuf Balasaguni Kırgız Milli Üniversitesi, Hüseyin Karasaev Bişkek Beşeri Bilimler Üniversitesi, Uluslararası Kırgızistan Üniversitesi, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi; 4.Türkiye’den İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Bitlis Eren Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’dir.
TÜB’nin Birinci Genel Kurulu, Atatürk Üniversitesi’nin ev sahipliğinde 16-17 Ekim 2014 tarihlerinde tarihi İpekyolu şehirlerinden Erzurum’da gerçekleştirilmiş, Birlik bünyesinde başlatılması kararlaştırılan öğrenci ve akademik personel hareketliliğini öngören Orhun Süreci’nin hayata geçirilmesi ele alınmıştır. Atatürk Üniversitesi’nde 11-12 Nisan 2016 tarihlerinde düzenlenen 2.Genel Kurulda da; Orhun Süreci’nin uygulanması için yollar ve ihtiyaçlar belirlenmiş, ayrıca Avrupa Kredi Transfer Sisteminin (AKTS) dahil edilmesi ile diplomaların tanınması ve denkliği konuları değerlendirilmiştir. Genel Kurulda, Birliğin yeni Dönem Başkanlığına Kırgız-Türk Manas Üniversitesi seçilmiştir.
Türk Üniversiteler Birliği (TÜB) Orhun Süreci Uzmanlar Kurulu Toplantısı ile TÜB İkinci Genel Kurulu’nda alınan kararlar kapsamında oluşturulan teknik Komisyon, 27 Haziran 2016 tarihinde Dönem Başkanı Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi ev sahipliğinde Bişkek’te bir araya gelmiş, hayata geçirilmesi hedeflenen Orhun Süreci’ne ilişkin teknik konular ele alınmıştır.
Orhun Değişim Programı çalışmalarını hızlandırmak amacıyla ve 2017-2018 Güz öğretim döneminde pilot uygulamayı başlatmak üzere 6-7 Nisan 2017 tarihlerinde Türk Üniversiteler Birliği Dönem başkanı Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinin ev sahipliğinde “ORHUN Değişim Programı Pilot Uygulama Çalıştayı” gerçekleştirilmiştir. Bişkek’te düzenlenen toplantıda “Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği Orhun Değişim Programı Yönetmeliği Taslağı” ile ilgili belgelerin müzakere edilip kabul edilmesiyle uygulama aşamasına geçilmiştir. Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği Orhun Değişim Programı Yönetmeliği 6 Nisan 2017 tarihinde Bişkek (Kırgızistan)’de imzalanmıştır.
Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1.maddesinde: “Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği üyeleri yükseköğretim kurumları arasında öğrenci ve öğretim üyesi değişimi genel esaslarını ve Birliğe üye yükseköğretim kurumları öğrenci ve öğretim üyesi değişim esaslarını belirlemektir” denilmektedir. Orhun Değişim Programı ise, Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği üyeleri arasında imzalanacak protokoller kapsamında yapılan öğrenci ve öğretim üyesi değişim programı olarak açıklanmaktadır. Orhun Değişim Programı kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler için yapılacak harcamaların kaynakları; Ulusal veya uluslararası kurum ve kuruluşlardan sağlanacak kaynaklar, üye üniversitelerin kendi mali kaynakları ve Türk Keneşi ve TÜRKÜNİB Dönem Başkanlığınca sağlanacak kaynaklar olarak belirtilmiştir.
Öğrenci Değişimi Esasları 7.maddede şöyle açıklanmıştır: “Orhun Değişim Programı kapsamında öğrenci değişimine birlik üyesi üniversitelerin örgün eğitim programlarına kayıtlı öğrenciler katılabilir. Değişim, bir yükseköğretim kurumunda kayıtlı öğrencinin öğreniminin bir bölümünü Orhun Değişim Programı Protokolüne taraf diğer bir yükseköğretim kurumunda sürdürmesini içerir. Öğrenci değişimi süresi en az bir, en fazla iki yarıyılı kapsar. Yarıyıl hesabı, eğitim sistemi dikkate alınarak değiştirilebilir. Ancak değişimin toplam süresi bir eğitim yılını aşamaz. Örgün eğitim programlarına devam eden öğrencilerin hazırlık, birinci sınıf ve son sınıf öğrencileri değişim programına başvuru yapamazlar.”
Türk Keneşi sitesinde 7 Nisan 2017 tarihinde yapılan açıklamada; “Üye ülkelerimizin yükseköğretim kurumları arasında işbirliğinin arttırılması amacıyla tesis edilen ve 2013’ten itibaren faaliyetlerine başlayan Türk Üniversiteler Birliği kapsamında birçok toplantılar düzenlenmiş ve bu çerçevede Türk Üniversiteler Birliği ve Yükseköğretim Alanı Oluşturma Yönergesi kabul edilmiştir. Öğrenci ve Öğretim Görevlileri arasında değişim programlarının hayata geçirilmesinin hedeflendiği sürecin adı “Orhun Süreci” olarak belirlenmiştir.
Orhun Değişim Programının Pilot uygulaması öncelikli olarak Uluslararası İlişkiler Bölümü, Siyaset Bilimi Bölümü, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Bölümü lisans öğrencileri için 2017-2018 eğitim öğretim yılından başlamak üzere hayata geçirilecektir ve bu çerçevede katılımcı üniversiteler arasında ikili protokoller imzalanmıştır.
Söz konusu Yönetmeliğin kabulü ve ikili protokollerin imzalanması Türk Akademi Dünyası için önemli bir dönüm noktası teşkil etmektedir. Projenin derhal uygulanmasının önü açılmış olup, yasal zeminin tamamlanmasıyla da daha güçlü bir yapıya kavuşacak değişim programları zamanla Türk Akademi Dünyasının prestijli markası haline gelebilecektir. Türk Keneşi ve Türk Üniversiteler Birliği bu uğurdaki çalışmalarını kararlılıkla sürdürmeye devam edecektir.”