Mahkeme Kazanan Müdürlere Hukuk Müşavirlerinden Sevindirici Görüş Yazısı
T.C.
MİLLÎ EĞİTİMBAKANLIĞI
Hukuk Müşavirliği
Sayı : 70693175-45.02-E.79503 05.01.2016
Konu: Mali Haklar (Yargı Kararının Uygulanması)
İSTANBUL VALİLİĞİNE (İl Millî Eğitim Müdürlüğü)
İlgi : 24/12/2015 tarihli ve 31520825-869-E.. 13316581 sayılı yazınız.
İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünün 08/12/2015 tarihli ve 12609659 sayılı yazısına istinaden Müşavirliğimizden görüş talebinde bulunulan ilgi yazınız incelenmiş olup, Müşavirliğimiz görüşü aşağıda açıklanmıştır:
1- Bilindiği gibi; Anayasanın 138 inci maddesinde, "Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez." denilmekte, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28 inci maddesinde de, Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur olduğu ve bu sürenin hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemeyeceği düzenlenmiştir.
25/08/2011 tarihli ve 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 37 nci maddesinde, 01/03/2014 tarihli ve 6528 sayılı Kanunun 22 nci maddesi ile yapılan değişiklik ile okul müdürlerinin görev süreleri dört yıl ile sınırlandırılmış olup; yönetici görevlendirilmesindeki usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Aynı KHK'nin Geçici 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında ise, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla halen Okul ve Kurum Müdürü, Müdür Başyardımcısı ve Yardımcısı olarak görev yapanlardan görev süresi dört yıl ve daha fazla olanların görevi, 2013-2014 ders yılının bitimi itibarıyla başka bir işleme gerek kalmaksızın sona erer. Görev süreleri dört yıldan daha az olanların görevi ise hu sürenin tamamlanmasını takip eden ilk ders yılının bitimi itibarıyla başka bir işleme gerek kalmaksızın sona erer." hükmüne yer verilmiştir.
Diğer yandan, iptal kararları, idari işlemin, hiç tesis edilmemiş gibi hukuk aleminden silinmesi sonucunu doğurur. Yani etkisi geriye yürür, dava edilen işlemden önceki hukuki durumu işlem hiç yapılmamış gibi geri getirir.
Yukarıda yer verilen 2577 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde, idarenin, mahkeme kararlarının icaplarına göre işlem tesis etmek zorunda olduğu belirtilmiştir. Buradaki "icap"tan maksat, kararın gerekçesinde dile getirilen hususlardır. Dolayısıyla, mahkeme kararında açıkça tazminata hükmedilmemiş ve gerekçede de buna ilişkin bir değerlendirme yapılmamış ise; iptal kararı üzerine tazminat ödenemeyeceği açıktır.
Bununla birlikte, Danıştay 1. Dairesinin 1982/112 Esas, 1982/130 sayılı istişari kararında ve bu karar dayanak alınarak yayımlanan Maliye Bakanlığının 81 numaralı Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde, "... haklarında tesis edilen göreve son venne, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin iptali üzerine göreve döndürülenlerin dava dilekçelerinde aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin bir istemde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın, işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği..." belirtilmiştir.
Danıştay 1. Dairesinin kararında, "göreve son verme", "çekilmiş saydma" ve "benzeri işlemler" üzerine verilecek iptal kararları sonucunda parasal hakların ödenebileceği belirtilmiştir. Burada, Mahkeme kararının gereği olarak idarenin görevi, ilgilinin eski görevine devam etmesini sağlamaktır. İlgilinin görevine devam edememesinin nedeni idarenin işlemi olduğundan, bu sebep ortadan kalkınca (iptal kararı) bu süredeki parasal hakların da mahkeme kararının bir sonucu olarak ödenmesi gerekecektir.
Sonuç olarak davacı, müdürlük görevinden alındığı için dava açmış ve bu davada verilen kararın uygulanması zımnında müdürlük görevine döndürülmüş olursa; kararda parasal haklara ilişkin herhangi bir hüküm bulunmasa dahi aradaki süreye ilişkin parasal hakların ödenmesi gerekecektir. Ancak, bir işlemin iptali talebiyle açılan davada verilen iptal kararının uygulanması bakımından, davacı, doğrudan eski görevine döndürülmeyip yeniden yapılan değerlendirme sonucuna göre veya idarece tesis edilecek başka işlemler neticesinde eski görevine başlayabilecek ise, bu karar uyarınca ödenmesi gereken bir parasal haktan söz edilemeyeceği değerlendirilmektedir.
2- 2015 yılı Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlan Yöneticilerinin Görevlendirilme Kılavuzu’nun 3.5 inci maddesinde, "Yöneticilik görevi üzerinden alınanlardan yargı kararı gereğince yöneticilik görevine döndürülenlerin görev sürelerinin hesabına, yöneticilik görevinden alındıkları tarihiı ile yeniden yöneticiliğe görevlendirildikleri tarih arasında geçen süreler de dâhil edilecektir." denilmektedir.
3- 26/09/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Karamamc'nin "İdari uyuşmazlıkların sulh yoluyla halli ve vazgeçme yetkileri" başlıklı 12 nci maddesinin birinci fıkrasında, "İdari işlemler dolayısıyla haklarının ihlal edildiğini iddia edenler idareye başvurarak, uğramış oldukları zararın sulh yoluyla giderilmesini dava açma süresi içinde isteyebilirler. İdari eylemler nedeniyle hakları ihlal edenlerce, idari dava açmadan önce 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 13 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca yapılan başvurular da sulh başvurusu olarak kabul edilir ve bu maddede yer alan hükümler çerçevesinde incelenir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu itibarla, ilgililerin bir mahkeme karanına dayalı olmayan manevi tazminat taleplerinin 659 sayılı KHK kapsamında değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Takdiri Valiliğinizde olmak üzere, söz konusu yargı kararlarının yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda uygulanması hususunda bilgilerinizi rica ederim.
Hayati CANKALOĞLU
Bakan a.
1.Hukuk Müşaviri
Ayrıntılı bilgi için: Cengiz ÇELİK Hukuk Müşaviri Tel: (0312)413 2667 Faks: (0 312)419 89 63