6 Kasım 1983 tarihinde yapılan genel seçimlerde Anavatan Partisi (ANAP) iktidara gelmiş ve Milli Eğitim Bakanı Vehbi Dinçerler olmuştu.
Bakanlıkta Yeniden Yapılanma
14/12/1983 tarih ve 18251 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de; 174 sayılı “Bakanlıkların kuruluş ve Görev Esasları Hakkında KHK”nin yanı sıra, Bakanlıkların yeniden yapılandırıldığı KHK’ler de yayınlandı. Bunlardan biri de 179 sayılı “Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında” idi. Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ile birleştirilmiş ve bazı daireler kapatılırken yeni bazı daireler kurulmuştu. Dairemiz “Mesleki ve Teknik Koordinasyon Dairesi Başkanlığı” da kapatılmıştı.
Yine, 18/06/1984 tarih ve 18435 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 208 sayılı KHK’nin 31 inci maddesiyle “yardımcı birimler” arasında İşletmeler Dairesi Başkanlığı kurulmuş ve görevleri: “Bakanlığın çeşitli kademelerindeki üretime dönük, döner sermayelerin faaliyetlerini (alım, satım, yatırım, dağıtım gibi) planlamak, gözetmek, denetlemek, koordine etmek, verimli ve müessir çalışması için her türlü iktisadi, ticari ve idari tedbirleri almak, Döner Sermaye miktarının artırılmasına karar vermek ve Bakanlıkça verilecek benzer işleri yapmakla görevlidir. Bu faaliyetlerin yürütülmesi için genel hükümlere göre işçi, usta, teknisyen, mühendis, pazarlamacı ve gerekli diğer hizmetleri yürütecek personel istihdam edilebilir. Döner Sermaye işletmelerinin verimli ve koordineli çalışmaları için gerekli usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.” şeklinde belirlenmişti.
Bu madde çerçevesinde hazırlanan 13/09/1984 tarih ve 1984/114 sayılı Müsteşarlık emriyle Mesleki ve Teknik Koordinasyon Dairesi Başkanlığı’nın tasfiye işleminin ne şekilde yapılacağı açıklanmış ve daire personeli diğer mesleki ve teknik öğretim dairelerine dağıtılmıştı. “İşletmeler Dairesi Başkanlığı” kuruluncaya kadar “Döner Sermaye Şubesi” geçici olarak “Eğitim Araçları ve Donatım Dairesi Başkanlığı”na devredilmişti ve ben de bu daireye görevlendirilmiştim. Bu sırada Ortaöğretim Genel Müdürlüğü’ne 3.derece şube müdürü olarak atandım.
İşletmeler Dairesi Başkanlığı
1975-1984 yılları arası döner sermaye işlerine baktığımdan, “İşletmeler Dairesi Başkanlığı”nın kuruluşu ile ilgili çalışmaları takip ediyordum. Daire başkan vekili olarak Çimento Sanayi Genel Müdürlüğü’nden kimya mühendisi Nuri Özden görevlendirilmişti. Başkan Yardımcısı olarak da Recep Işık atanmıştı. Nuri beyle görüştüm; kendimi tanıtarak çalışmalarımla ilgili bilgiler verdim: “Arzu ederlerse bu daireye geçmek istediğimi” söyledim. Notunu aldı ve Bakanla görüşeceğini söyledi. Çok geçmeden çağırdı; “konuyu bakana ilettiğini ve göreve başlamamı” istedi. Teşekkür ettikten sonra, kendisine: “Dairenin iki üç kişiyle yürütülemeyeceğini, teşkilat şemasının oluşturularak bir an önce kadrolaşmak gerektiğini” söyledim. Devamla, “kapatılan dairemde benim yetiştirdiğim bazı arkadaşlar var, bunlar başka dairelere dağıtıldılar, bazılarının bu daireye faydalı olacaklarını düşünüyorum. Eğer uygun görürseniz daireye alalım” dedim. Uygun buldu ve isimleri istedi; beş kişinin ismini verdim. 24/09/1984 tarihli ve 5 sayılı Müsteşarlık onayı ile ben ve bu arkadaşlar “İşletmeler Dairesi Başkanlığı”nda görevlendirildik. 24/09/1984 tarihinde görevimize başladık. Personel Genel Müdürlüğü de “atamaları yapılıncaya kadar” ifadesiyle 04/10/1984 tarih ve 149424 sayılı Müsteşarlık onayı ile ayrıca görevlendirme yaptı.
Onayla görev yaptığım İşletmeler Dairesi Başkanlığı’na, Personel Genel Müdürlüğü’nün 29/04/1985 tarih ve 8247 sayılı kararnamesiyle şube müdürü olarak atandım ve 01/05/1985 tarihinde tebellüğ ederek göreve başladım.
Döner Sermaye Çalışmaları
Daha önce farklı daireler tarafından yürütülen döner sermaye işleri, İşletmeler Dairesi Başkanlığı’na verilen görev gereği bu dairede toplandı. Bunlar: Bünyesinde döner sermaye bulunan 3423 sayılı Kanun’a tabi 2.Akşam Sanat Okulu (Ders Aletleri Yapım Merkezi), 3.Akşam Sanat Okulu (Film, Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi), 5.Akşam Sanat Okulu (Bilgi İşlem Merkezi) ile tüm mesleki ve teknik öğretim okulları; Ortaöğretim Genel Müdürlüğü’ne bağlı öğretmen liseleri (eski köy enstitüleri); İlköğretim Genel Müdürlüğü’ne bağlı yatılı bölge okulları (YİBO) döner sermayeleri ile Yayımlar Dairesi Başkanlığı’na bağlı 01/04/1933 tarih ve 2133 sayılı Kanun’la kurulan Devlet Kitapları ve 1927 yılında kurulan Millî Eğitim Basımevi Müdürlüğü döner sermayeleri idi.
Öğrencisi olmayan, ancak Bakanlığa bağlı okul öncesi, ilk, orta, lise ve dengi okulların müfredat programlarına uygun ders araçları üreten, kitap, dergi ve benzeri baskı işlerini yapan ve dağıtan bazı kuruluşlar (Mesela: 17.05.1961 tarih ve 6851 sayılı onayla kurulan Ders Aletleri Yapım Merkezi, faaliyetlerini 3423 sayılı Kanun kapsamında döner sermaye ile yürütebilmek için 2.Akşam Sanat Okulu adı altında) okul statüsüne kavuşturulmuştu. Yine, bugünkü “Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü”nün geçmişteki adı “Bilgi İşlem Merkezi ve 5.Akşam Sanat Okulu”ydu. 1987 veya 1988 yılı olabilir, özel bir onayla “Ölçme, Değerlendirme ve Yerleştirme Merkezi (ÖDYM) ve 5.Akşam Sanat Okulu” adıyla yeniden oluşturmuştuk. 3423 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösterebilmeleri için benzer uygulamalar diğer bazı kuruluşlara da yapılmıştı. Hatta daha sonra halk eğitim merkezleri ile öğretmenevlerine de “akşam sanat okulu” adı ilave edilmişti.
Çok güzel bir çalışma ortamımız olmasına rağmen, zaman zaman amirlerle sıkıntılar yaşadığımız da oldu. Ancak hem dairenin kuruluşunda hem de döner sermayeyle ilgili merkez ve taşra personelinin yetiştirilmesinde -takdir ve tasvip gören- çok iyi işler yaptığımıza inanıyorum. Yazılarıma devam ettikçe ayrıntılara girmeye çalışacağım. Çalışmalarıma ait biriktirdiğim tüm belge ve istatistiki bilgileri; İşletmeler Dairesi Başkanlığı’ndan ayrılırken -yararlanmaları için- ilgili arkadaşlara teslim ettiğimden, yukarıdaki bilgileri hafızamda kalanlardan yazmaktayım. Tahminen 400’e yakın döner sermayeli okul vardı. Okullarda yeni döner sermaye kurulması veya mevcut sermayenin artırılması, her mali yıl bütçesi “900-Transferler” harcama kalemine konulan ödenekten karşılanmaktaydı. Zamanla döner sermayeli okul sayısı arttı. Son “2018 Yılı Sayıştay raporunda Bakanlık bünyesinde toplam 947 adet döner sermaye işletmesi bulunmaktadır” denilmektedir.
Bu dönemde, okullarda döner sermayeye katkı yapan personelin daha istekli çalışması ve emeğinin karşılığını alabilmesine yönelik çalışmalar da yapılmıştı. Bu amaçla “3423 sayılı Kanun’un 1 inci maddesine; 5/6/1986 tarih ve 3308 sayılı Kanun’un 43 üncü maddesiyle eklenen ve 26/1/2006 tarih ve 5450 sayılı Kanun’un 7 nci maddesiyle değiştirilen paragrafla, okulların döner sermayeleri artırılmıştır. Ayrıca, faaliyetlerden elde edilecek kârın en çok üçte biri, (her personele verilecek primin yıllık tutarı en yüksek asgari ücretin yıllık tutarından fazla olmamak kaydıyla) kârın gerçekleşmesini sağlayan personele katkıları oranında üretimi teşvik primi olarak dağıtılır. Bu hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir.” hükmü getirilmişti. Yönetmeliği hazırlamak için uzun süreli ve yoğun bir çalışma yapmıştık. Döner sermaye tecrübesi eski ve güçlü olan okullara gidilerek herkesin bilgi ve görüşünden yararlanılmış ve ardından “Milli Eğitim Bakanlığı Döner Sermaye İşletmelerinde Üretimi Teşvik Primi Dağıtımı Yönetmeliği” çıkarılmıştı.
Bir hususu belirtmek istiyorum: Döner sermaye konusunda bilgi almak amacıyla bazı arkadaşların zaman zaman beni aramalarından veya Bakanlığa yaptığım ziyaretler sırasındaki konuşmalardan anlıyordum ama, yazıyı hazırlarken bazı arkadaşlarla görüşerek döner sermayeye ait arşivin, evrak ve belgelerin, istatistiki bilgilerin, kitapların “nerede olduğunu” sordum. Maalesef! Bakanlığın tüm dairelerinde olduğu gibi, döner sermaye arşiv belgelerinin de tarumar olduğunu öğrendim. Araştırma yapacaklara hiçbir şey bırakılmamış, yazık!..