Bu yazımda; belki sizin de başınıza gelen, farkında olduğunuz veya olmadığınız bir hususu anlatacağım. Biz de yeni öğrendik; daha doğrusu öğrenemedik!..
Emekli eşimin, promosyon sebebiyle banka değiştirmesi sonucu yaşadığı emekli maaşının eksik yatırılmasına ilişkin CİMER’e yazdığımız dilekçe ve aldığımız cevabı -bilgi mahiyetinde- sizlerle paylaşmak istedim.
Önce “Cumhurbaşkanlığı Makamına” diye başlayan dilekçemizi aktarayım:
“Ben, … numaralı öğretmen emeklisiyim.
Maaşımı emekli olduğumdan beri T.C. Ziraat Bankası’ndan almaktayım. Ziraat Bankası, maaşımı 3 ayda bir ayın 5’inde hesabıma yatırıyordu. Promosyondan dolayı İş Bankası’na geçtim. 3 aylık (Kasım-Aralık-Ocak) maaşım 1 Kasım’da İş Bankası’ndaki hesabıma yattı.
Ancak, bir önceki Ağustos 5’inde yatan 3 aylık maaşım karşılığı 21.565,69 TL iken, 1 Kasım’daki 3 aylık maaşım ise 20.627,90 TL olarak yatmıştır. 937,79 TL eksik olduğunu gördüm. Promosyondan kaynaklanan bir kesinti olamazdı; çünkü Ziraat Bankası’ndaki hesabımı kapatırken promosyon farkı kesilmişti.
Sosyal Güvenlik Kurumu (Emekli Sandığı) ile şifahen yaptığım görüşmede tatmin edici bir cevap alamadım.
Ziraat Bankası tarafından maaşım her ayın 5’inde yatırıldığından dolayı, bu farkın bu 5 günle ilgili olduğu gibi bir şeyler söylenmeye çalışıldı ama pek aklıma yatmadı. Zaten maaşımın 5’inde yatırılması da benim isteğim dışında olan bankanın uygulamasıdır!..
1 Kasım’da yatan 3 aylığımın 937,79 TL eksik yatırılmasının yasal dayanağını bilmek istiyorum.
Bilgilerinizi ve gereğini saygılarımla arz ederim. 11/11/2022” (CİMER Başvuru No:2205220740)
Dilekçeyi gönderdikten sonra bordroyu incelediğimde, 68,24 TL muayene ve reçete parası kesildiğini gördüm; yani eksik yatırılan maaş miktarı 923,93 TL imiş.)
CİMER’den 25/11/2022 tarihinde gelen cevap yazısı ise şöyle:
“Sayın …
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi (4/1-c) kapsamında emekli olan kamu görevlileri ile bunların hak sahiplerinin aylıklarının tek bankaya bağlı şubeler aracılığıyla aynı günde ödenmesi uygulaması uzun banka kuyruklarına ve emeklilerin mağduriyetine yol açtığından, söz konusu olumsuzlukların etkisinin azaltılması amacıyla aylık ödenen bankaların sayısının arttırılmasını amaçlanmıştır.
Bu itibarla uygulamadaki aksaklıkların giderilmesine yönelik yapılan protokollerin yanı sıra Maliye Bakanlığının 16/05/2002 tarihli ve BIK-4-8 sayılı OLUR’ ları ile bu kapsamdaki emekli ile dul ve yetimlerinin aylık ödeme günleri, doğum tarihleri esas alınarak gruplandırılmış ve 01/08/2002 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, emekli ile dul ve yetimlerinin aylık ödeme günlerinin her ödeme döneminin 1'i ila 5’inci günleri arasında olması karara bağlanmıştır.
Dolayısıyla 01/08/2002 tarihinden itibaren kamu görevlileri emeklileri ile dul ve yetimlerinden, aylıklarını T.C. Ziraat Bankası A.Ş. şubeleri aracılığı ile alanlar, emekli aylıklarını ödeme dönemlerinin 1'i ila 5 inci günlerinde almaktadır. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. dışındaki Kurumun protokol imzaladığı diğer bankalar aracılığı ile ödenen aylıklar ise her ayın 1’inci günü ödenmektedir. (Bu uygulamaya 16/5/2013 tarihinden itibaren son verilmiş ve bu tarihten itibaren bütün bankalar ve PTT için sadece ayın ilk günü ödeme günü kabul edilmiştir.)
Öte yandan Maliye Bakanlığının anılan OLUR’ ları ile aylık ödeme günlerinin, her gün bir gruba olmak üzere her ayın 1' i ila 5'i arasında yapılması sonucunda, gruplar içinde ortaya çıkan ödeme günü farklılaştırılması nedeniyle, ilgililerin mağduriyetlerine meydan verilmemesi için kıst günlere tekabül eden haklarının ilgililere ayrıca ödenmesi kararlaştırılmıştır. Buna göre, bir defaya mahsus olmak üzere aylığını ayın birinci günü yerine, ikinci günü alacaklara 1, üçüncü gün alacaklara 2, dördüncü gün alacaklara 3 ve beşinci gün alacaklara ise 4 günlük “Gün Farkı” olarak adlandırılan ek ödeme yapılmıştır.
Bu kapsamda, ödeme günü farklılığı (ayın 2, 3, 4 ve 5 inci günlerinde aylık ödenmesi) dolayısıyla gün farkı ödenen emeklilerin, banka değişikliği (T.C. Ziraat Bankasından farklı bir bankaya seçmeleri durumunda) yapmaları ve bu değişiklik nedeniyle aylık ödemelerinin yeniden ayın birinci gününde yapılmaya başlanmasının bir sonucu olarak, daha önce yapılan fark ödemeleri, borç çıkartılarak aylıklardan kesilmektedir. Çıkartılan bu borç, bir defaya mahsus olmak üzere, değiştirilen bankaya giden ilk aylıklarından defaten kesilerek tahsil edilmektedir.
Ayrıca her ayın 1’i ile 5’i arasında emekli, dul ve yetim aylık ödemesi yapan T.C. Ziraat Bankasının talebi doğrultusunda, bu ödeme günleri arasında zamanla oluşan yoğunluğun diğer günlere paylaştırılması amacıyla 16/05/2013 tarihinden itibaren, bir başka banka şubesine aylık nakli yaptıranların yeniden Ziraat Bankası şubelerine aylıklarını aktarmaları durumunda da mevcut ödeme günleri 1 inci güne alınmaktadır.
Buna göre kayıtlarımızın incelenmesinde;
1) Emekli aylıklarınızın T.C. Ziraat Bankası aracılığı ile ödenmeye başlandığı ve aylık ödeme gününüzün her ayın 5’inci günü olarak belirlenmesi nedeniyle o günkü aylığınızın (427.18/30x4) 4 günlük tutarı olan 56.96 TL’nin de ayrıca tarafınıza ödendiği,
2) Aylığınızın T.C. Ziraat Bankası …/ANKARA şubesi aracılığı ile ödenmekte iken 27/09/2022 tarihli banka değişikliği talebiniz üzerine Kasım ayından itibaren İş Bankası …/ANKARA şubesi aracılığıyla her ayın 1’inde ödenmeye başladığı ve yukarıda bahsolunan uygulama kapsamında bugünkü aylığınızın (6.929,51/30x4) 4 günlük tutarı olan 923,93 TL’nin adınıza borç kaydedilerek tek seferlik aylığınızdan mahsup edildiği anlaşılmıştır.
Yapılan işlemlerde herhangi bir hata ve eksiklik bulunmamaktadır. Saygılarımızla.”
Bu cevaptan ne anladınız? Ben bir şey anlamadım; tatmin de olmadım. Maaş kesiminin yasal bir dayanağını görmedim. Sonra 5510 sayılı Kanun’la devlet memuru emeklilerin ne ilgisi var?..
“Acaba bilgi alabilir miyim?” diye farklı günlerde saat 15.00-16.00 arası Tüketici Hakları Derneği ile federasyonuna gittim ama kapıları kilitliydi.
Konunun hukuki yollardan çözülebileceğini biliyorum. Mahkeme açmak için -avukat ücreti hariç- 350,00-775,00 TL arasında yargılama harcı ve mahkeme masrafı ödenmesi gerekiyor. Para yatırmak, avukat tutmak mümkün. Sorun; mahkemenin ne kadar süreceği ve nasıl sonuçlanacağında… Hani “Astarı yüzünden pahalı” denir ya!..
Allah’a şükür! İmkânları bol bir hayatımız olmasa da kimseye muhtaç değiliz. SGK’nun içinde bulunduğu veya düşürüldüğü durum nedeniyle -923,93 TL- “devletimize helal olsun” deyip vazgeçeriz!..
Zannediyorum; aynı durum birçok emeklinin başına gelmiştir: Ya haberi yoktur ya da haberi varsa bile “kim uğraşacak” diye bırakmıştır.
Ancak, “devletimiz güçlüdür” diyorsak, lafta kalmamalı; fedakârlık sadece vatandaştan beklenmemeli… Devletin asli görevi, hep vatandaşlarına yüklenmek değil, öncelikle onları gözetmek olmalıdır!..
Bu kadar!..