~~(YAZI DİLLERİ VE KONUŞMA DİLLERİ OLARAK)
Bugün yeryüzünde birbirinden ayrı çeşitli yörelerde yaşayarak Türk dilinin çeşitli kollarında (yazı dili yada yalnızca konuşma dilinde) konuşan ve birbirinden ayrı ulus adlarını benimsemiş olan Türklerin dilleri şöyle sıralanabilir:
A) YAZI DİLİ OLAN TÜRK DİLİ KOLLARI (21 Türk yazı dili):
1. OĞUZ GRUBU: Gagauzca, Türkçe (Türkiye Türkçesi, Kıbrıstaki de içinde), Azerbaycan Türkçesi, Türkmence.
2. KARLUK GRUBU: Özbekçe, Uygurca
3. KIPÇAK GRUBU: Kırım Tatarcası, Tatarca (Kazan yada Tataristan Tatarcası), Başkortça, Karaçay-Balkarca, Kumukça, Nogayca, Kazakça, Karakalpakça, Kırgızca, Karayca (Litvanya Karaylarının yazı dili)
4. ALTAY GRUBU: Altayca, Tuvaca (Tubaca), Hakasça
5. SAHA GRUBU: Sahaca (Yakutça)
6. BULGAR GRUBU: Çuvaşça
B) YAZI DİLİ OLMAYAN, ANCAK KONUŞMA DİLİ OLANLAR (30'dan çok):
1. İRAN'DA: Halaçça (Eski Hun Türkçesinin devamı), Kaşgayca, Horasanca, Güney Oğuzca (çok sayıda irili ufaklı Türk konuşma dilleri): - İran'daki Türk konuşma dilleri konusunda Almanlardan Prof. Gerhard Doerfer ve onun doktora öğrencisi Prof. Sultan Tulu (Muğla Üniversitesi) uzmanlar.
2. ÇİN'DE: Salarca (Karluk-Oğuz karışımı -Kansu bölgesi), Sarı-Uygurca (Şaro-yugurca "Eski Uygurcanın devamı" - Kansu bölgesi), Füyü-Kırgızca (Heilungjiyan, Mançurya bölgesi - Eski Kırgızcanın devamı, bugünkü Kırgızcadan ayrı)
3. RUSYA'DA: Dolganca (artık Sahaca/Yakutça yazı dilini kullanıyorlar), 19. yüzyıl sonlarında Alman asıllı Rus Türkoloğu Vilhelm Raddloff Çarlık Rusyasının geniş Sibirya bölgesinde 20 kadar birbirinden ayrı Türk konuşma dillerini belirlemiş, onların konuşma dilinden metinler yayımlamıştı. Ancak bu dillerin çoğu son 60 yıl içinde yitip gitti, en son 1998'de Rusya'da yayımlanan bir araştırmada bunların bir bölümünün hala konuşulduğu belirtildi
Prof. Dr. Timur Kocaoğlu
Bugün yeryüzünde birbirinden ayrı çeşitli yörelerde yaşayarak Türk dilinin çeşitli kollarında (yazı dili yada yalnızca konuşma dilinde) konuşan ve birbirinden ayrı ulus adlarını benimsemiş olan Türklerin dilleri şöyle sıralanabilir:
A) YAZI DİLİ OLAN TÜRK DİLİ KOLLARI (21 Türk yazı dili):
1. OĞUZ GRUBU: Gagauzca, Türkçe (Türkiye Türkçesi, Kıbrıstaki de içinde), Azerbaycan Türkçesi, Türkmence.
2. KARLUK GRUBU: Özbekçe, Uygurca
3. KIPÇAK GRUBU: Kırım Tatarcası, Tatarca (Kazan yada Tataristan Tatarcası), Başkortça, Karaçay-Balkarca, Kumukça, Nogayca, Kazakça, Karakalpakça, Kırgızca, Karayca (Litvanya Karaylarının yazı dili)
4. ALTAY GRUBU: Altayca, Tuvaca (Tubaca), Hakasça
5. SAHA GRUBU: Sahaca (Yakutça)
6. BULGAR GRUBU: Çuvaşça
B) YAZI DİLİ OLMAYAN, ANCAK KONUŞMA DİLİ OLANLAR (30'dan çok):
1. İRAN'DA: Halaçça (Eski Hun Türkçesinin devamı), Kaşgayca, Horasanca, Güney Oğuzca (çok sayıda irili ufaklı Türk konuşma dilleri): - İran'daki Türk konuşma dilleri konusunda Almanlardan Prof. Gerhard Doerfer ve onun doktora öğrencisi Prof. Sultan Tulu (Muğla Üniversitesi) uzmanlar.
2. ÇİN'DE: Salarca (Karluk-Oğuz karışımı -Kansu bölgesi), Sarı-Uygurca (Şaro-yugurca "Eski Uygurcanın devamı" - Kansu bölgesi), Füyü-Kırgızca (Heilungjiyan, Mançurya bölgesi - Eski Kırgızcanın devamı, bugünkü Kırgızcadan ayrı)
3. RUSYA'DA: Dolganca (artık Sahaca/Yakutça yazı dilini kullanıyorlar), 19. yüzyıl sonlarında Alman asıllı Rus Türkoloğu Vilhelm Raddloff Çarlık Rusyasının geniş Sibirya bölgesinde 20 kadar birbirinden ayrı Türk konuşma dillerini belirlemiş, onların konuşma dilinden metinler yayımlamıştı. Ancak bu dillerin çoğu son 60 yıl içinde yitip gitti, en son 1998'de Rusya'da yayımlanan bir araştırmada bunların bir bölümünün hala konuşulduğu belirtildi
Prof. Dr. Timur Kocaoğlu