• Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri
Anasayfa
  • GÜNDEM
  • KAMU
  • SENDİKA
  • DÜNYA
  • EKONOMİ
  • SİYASET
  • HUKUK
  • TÜRK DÜNYASI
  • EĞİTİM MEMURLAR
  • Ara
SON DAKİKA:
02:50
Karatalkayadaki Yangında Oğlunu Kaybeden Danıştay 9. Daire Başkanı mahkeme salonunda isyan etti
01:48
Emniyetin töreni mi AKP’nin töreni mi? İlçe başkanı polise rütbe taktı!
01:45
Öğretmen atamalarında yeni dönem: KPSS kaldırıldı, MEB Akademi Giriş Sınavı başladı
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
  1. Köşe Yazarları
  2. İhtiyar Abdal Karabağ Gazisi subay
  3. Türk Çağının ayak sesleri duyulmaya başladı.
Yayınlanma: 23 Kasım 2022 - 02:05

Türk Çağının ayak sesleri duyulmaya başladı.

23 Kasım 2022 - 02:05
Yorumlar
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
Türk Çağının ayak sesleri duyulmaya başladı.
İhtiyar Abdal Karabağ Gazisi subay


Şimdi sıra, Güney Azerbaycan’da!
Onların içindeki istiklâl ateşi sönmedikçe, talih elbette bir gün onların da yüzüne gülecektir.

Arpaçay Anlaşması’yla Aras’ın güneyinde kalan büyük parça Azerbaycan halkının yüreğinde de ayrılık acısı kor gibi yanmaktadır.

“Araz’ı ayırdılar

Su ile doyurdular

Men senden ayrılmazdım

Zülm ile ayırdılar

Araz Araz, han Araz

Deryaya ahan Araz

Sevgilim o taydadır

Gel eyleme gan Araz…”

Aras bu şekilde, beşiklerde ninni, sazlarda türkü, gönüllerde destan olmuştur.

Âşık Yedullah Şekibi de ayrılığı şöyle dile getiriyor:

“Bu tayda bala var, o tayda ana

Nece itgin düşdük here bir yana?

Garşımda boyanır gardaşım gana

Nece hönkürmüyüm, men nece dözüm?

Bu tayda özümem, o tayda gözüm…”

1907’de Rusya ve İngiltere, İran’ı, kuzeyi Rusya, güneyi İngiltere nüfûz bölgesi olarak paylaşırlar. 1908’de Tebriz’de Türkler ayaklanır, 15 bin kişilik bir orduyla 40 bin kişilik Rus-Şah ortak ordusunu yenerek Tebriz’i kurtarırlar. Fakat bu bağımsızlık uzun sürmez, Rus ve Şah kuvvetleri, 1914 yılında müştereken Bağır Han ve Settar Han önderliğindeki Güney Azerbaycan Millî Mücadelesi’ni boğarlar.

Güney Azerbaycan Türklerinin içinde istiklâl ateşi daima canlı kalmıştır. Aşık Hüseyin Cavan, “Settar Han Destanı” adındaki şiirinde şöyle ifade eder:

“Azer ülkesinin gehreman oğlu

Azadlığ yolunun ğurbanı oldun

And içtin vetene igid Settar Han

Vetenin ilgarlı imanı oldun.

Veten hainiyle eledin cengi

At saldın meydana, çekdin üzengi

Saraldı gorhudan düşmenin rengi

Onların ğetlinin fermanı oldun…”

Settar Han’ın başlattığı bu bağımsızlık hareketinin Güney Azerbaycan Türkleri üzerinde çok büyük etkisi olmuş, bu etki hâlen devam etmektedir. Şair Balaş Azeroğlu’nun “Settar Han Destanı” da bunun göstergesidir:

“Biz heç vahtsınağdan namerd çıhmadığ

İgidlerin ganı ganımızdadır.

Ne düşmen, ne ölüm gorhutmaz bizi

Settar Han her zaman yanımızdadır.

O bizim tarihe düşenden beri

Güdret adımızda, sanımızdadır

Çohları istedi ayırsın onu

Gördü gelbimizde, canımızdadır.

Ezelden ğaydadır bizde her zaman

Ürekde yaşayar adı gehreman…”

Çarlık Rusya’sının dağılması üzerine Kuzey Azerbaycan’dan sonra Güney Azerbaycan Türkleri de Şeyh Muhammed Hıyabani liderliğinde yeniden Türk Millî İstiklâl Hareketi’ni başlatırlar. 18 Haziran 1918 günü Ali İhsan Paşa komutasındaki Türk Ordusu, Tebriz’e gelir. Tebriz halkı, ellerinde Türk bayraklarıyla Türk Ordusunu karşılayıp şehrin anahtarını Paşa’ya teslim ederler. Osmanlı Ordusu, Kaçar prenslerinden Macid Saltana’yı Tebriz genel valiliğine tayin eder. Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle Osmanlı Ordusu bölgeden çekilince, 1919 Haziran’ında Tebriz, İngilizlerin desteğiyle tekrar İran’ın hâkimiyetine geçer. 

7 Nisan 1920’de Hıyabani’nin liderliğindeki Demokrat Parti, bu defa “Azadistan Devleti”ni ilân eder. Buna karşı Tahran yönetimi Tebriz üzerine bir ordu gönderir. İranlı komutan, Tebriz’in Jandarma Birliği Komutanı Hüseyin Han’la anlaşarak 11 Eylül günü Tebriz’e saldırıp bütün evleri yağma eder. Hıyabani teslim olmaz, sonuna kadar savaşır, vahşice öldürülür.

Hıyabani Hareketi pek çok şair, yazar ve bilim adamı tarafından desteklenmiş, bunun için aydınların çoğu öldürülmüştür. Şah Pehlevi tarafından öldürülen şairlerden Pesyan Tebrizî’nin marş hâlinde okunan şiiri, İran Türklerini ayağa kaldıran şiirlerden biri imiş:

“Veten şerefini canla ğoruyağ

Vetenden düşmeni büsbütün govağ.

Besdir bu atalet, besdir serhoşluğ

Galhın, daha besdir, besdir lağyedlik.

Bize yaraşmayır esir yaşamağ

Alçağ yaşamağdan ölüm yahşıdır

Bu ölüm insana şeref bahş edir

Eger tüfenk yohdur, ğılınç yohdursa

Düşmeni yumruğla, ağaçla govağ

Bize yaraşmayır esir yaşamağ…”

1941’de İran’ın Ruslar ve İngilizler tarafından yeniden işgal edilip Şah’ın sürgün edilmesi ve oğlu Rıza Pehlevi’nin tahta geçirilmesi sırasında, 11 yıldır zindanda tutulan Seyit Cafer Pişeverî, Tahran zindanından çıkarak Tebriz’e gelir ve 21 Mart 1945 günü “Azerbaycan Millî Hükûmeti”ni kurar. Şair Hüseyin Sehhaf, o günün mutluluğunu şöyle anlatır:

“Şükrüllah ele geldi yene hürriyyetimiz

Yaşasın hey’et-i millî, yaşasın milletimiz

Ne geder vardı bu dünya size heğ yar olsun

Düşmeniz her iki dünyada görüm har olsun

Merhaba, şanlı fedailerimiz var olsun

Çalışıp geldi dübare yerine izzetimiz…”

Mayıs 1945’te Almanların teslim olmasıyla Cihan Savaşı sona erer. Yapılan anlaşmaya göre İran’dan bütün işgal güçleri çekilecektir. İngiliz, Fransız ve Amerikan güçleri çekilir, fakat Ruslar çekilmez. Gözü İran petrollerindedir. Rıza Şah, Azerbaycan petrolünün işletme hakkını Ruslara vererek gizlice anlaşır, Ruslar ülkeden çıkarlar. Bunun üzerine Ruslardan destek alan Tebriz Hükûmeti ortada kalır. Türkiye’ye iltihak etmek için Ankara’ya heyet gönderirler. Fakat heyet üç ay beklemesine rağmen İsmet İnönü ile görüşemez. İnönü, İran’ın Rusya ile yaptığı gizli anlaşmayı bildiğinden, Rusya ile zıtlaşmak istemez.

Şah’ın gönderdiği ordu 10 Aralık 1946’da Tebriz’e ve Urmiye’ye girer, 20-25 bin Azerbaycan Türk’ü şehit edilir, 8 bini Fars bölgelerine sürgün edilir. Türklere ait bütün kültür, sanat ve edebiyat ocakları, bütün yayınevleri, kitapçılar, yazar evleri, Türklükle ilgili bütün kitaplar yakılıp yok edilir.

“Şehrin içinde daşlı bir meydan

Yanar ortalıkda kitap tongalı

Kenarda dayanan nece yüz insan

Alova bahdığça gözü garalır…”

Şair Ali Tude, bu şekilde anlatıyor o vahşeti.
 

  • YORUMLAR
adlı kullanıcıya cevap x

Yazarın Diğer Yazıları

  • Azerbaycan, 21. Yüzyıl'da iki Böyük Türkçü və Turan Sevdalısını Kaybetti. - 30 Eylül 2023
  • İlham Aliyev'in tebrik mektubu - 30 Mayıs 2023
  • 19 yaşında tarih yazan Kahraman Türk Hanımı Azərbaycan Halkını duygulandırdı. - 17 Nisan 2023
  • Örnek kardeşlik davranışı - 09 Mart 2023
  • Macaristan Kardeş Ülkedir - 31 Ocak 2023
  • Bir millet, iki devlet, tek ordu - 18 Aralık 2022
  • 18 Ekim Azerbaycan Devletinin Bağımsızlığının Yeniden Doğuş Günüdür - 20 Ekim 2022
  • Ihtiyar Abdal Aslanlar savaşırken! - 23 Eylül 2022
  • Orta Asya Ülkelerinin liderleri dostluk, dostane komşuluk ve işbirliği anlaşması imzaladı - 24 Temmuz 2022
  • Şuşa Deklarasyonu'nun bir yılı; Azerbaycan ve Türkiye - 14 Haziran 2022
  • İkinci Dünya Savaşında Azerbaycan - 09 Mayıs 2022
  • Rusyanın Ukraynaya saldırması dünyayı değiştirdi - 28 Mart 2022
  • "BAHAR BAYRAM'I" MİRASTIR. - 22 Şubat 2022
  •  Şuşa Deklarasyonu: Azerbaycan-Türkiye - 05 Şubat 2022
  • ​​​​​​​20 Ocak - Ulusal Yas Günü - 20 Ocak 2022
  • Kazakistanda yaşananların Türk Dünyasına mesajı - 12 Ocak 2022
  • Türk Devletler Teşkilatı ve Birliği - 22 Aralık 2021
  • "Zengezur Koridoru'nun açılması Türk dünyasını birleştirecek" - 29 Kasım 2021
  • Rus barış güçleri Ermenileri uyardı: "Boş kalan topraklardan çekileceğiz." - 08 Kasım 2021
  • "Turan Yolu" açılıyor - 16 Ekim 2021
  • 1
  • 2
  • 3
ilan.gov.tr
Gazete arşivi için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
Köşe Yazarları
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Kadriye Demirel (AES Antalya il Temsilcisi , Eğitim koçu)
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Aziz Dolu Atabey
Aziz Dolu Atabey
İttihatçılar
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Türk Kültür Coğrafyası-2
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Memur Emeklisi Cezalı mıdır?
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Hayatın Satır Araları: Gündelik Anların Derinliği
Yusuf İPEKLİ
Yusuf İPEKLİ
Araç muayenesi
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Diyanetten Alkışlanacak Cuma Hutbesi
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Mehmet ARSLAN Eğitim Yönetimi Ve Planlama uzmanı
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Avrupa Turundan Fransa Paris
Canan ÖZDEMİR Uzman Sosyolog
Avrupa Turundan Fransa Paris
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Misafir Yazılar
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Silâh Bırakma Tiyatrosu!
Orhan KILIÇOĞLU
Silâh Bırakma Tiyatrosu!
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Av.Faruk Ülker Ümraniye Türk Ocağı Eski Bşk
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Öz Eleştiri
Ali Kemal Gül
Öz Eleştiri
Büyük Orta Doğu Yangını
Türk Ocakları'ndan
Büyük Orta Doğu Yangını
Kerbela Çeşmesi
Şerife Güven
Kerbela Çeşmesi
Bayramın Kutlu Olsun
Köksal Cengiz
Bayramın Kutlu Olsun
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Şevket Sezer
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Çok Okunan Haberler
Memur Sendikalarına Ait Güncel Üye Sayıları Açıklandı Yazdır
Memur Sendikalarına Ait Güncel Üye Sayıları Açıklandı Yazdır
İletişim Başkanlığı'na Burhanettin Duran atandı
İletişim Başkanlığı'na Burhanettin Duran atandı
Mahkeme beraat dedi, Sağlık Bakanlığı ihraç etti
Mahkeme beraat dedi, Sağlık Bakanlığı ihraç etti
Ana Sayfa
GÜNDEM
KAMU
SENDİKA
DÜNYA
EKONOMİ
SİYASET
HUKUK
TÜRK DÜNYASI
EĞİTİM
MEMURLAR
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Biyografiler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Gazete Arşivi
Anketler
Gazete Manşetleri
  • EKONOMİ
  • HUKUK
  • KAMU
  • MEMURLAR
  • SENDİKA
  • TÜRK DÜNYASI
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Üye Paneli
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Gazete Arşivi
  • Anketler
  • Gazete Manşetleri
sanalbasin.com üyesidir

  • Rss
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz.

Yazılım: Tumeva Bilişim