100. Yılında Milli Mücadele Kronolojisi

 

(Şiir, Nâzım’ın sağlığında, Bulgaristan’da, en yakın arkadaşı olan Ekber Babayev’in hazırladığı, devlet baskısı kitaptan alınmıştır; “Kâhya” dediği Yahya Kâhya, -üzülerek yazıyorum- “kumandan” Kâzım Karabekir Paşa, “Kemal” ise Atatürk’tür)

29 OCAK 1921

- Antep’te Fransızların Musullu’dan saldırıya geçmesi; Kuva-yı milliye tarafından püskürtülmeleri,

- Cemal Paşa’nın, Moskova’dan Celâlettin Arif Bey’e bir mektupla Orta Asya ve Afganistan’daki faaliyetleri hakkında rapor mahiyetinde ve Mustafa Kemal Paşa’ya iletilmek üzere bilgi sunması,

- Mustafa Suphi ve yoldaşlarının, Yahya Kâhya’nın adamları tarafından, bindirildikleri motordan denize atılmak suretiyle öldürülmeleri, (Nâzım Hikmet, olayı şiirleştirecektir. Bkz. Üst resim),

- Türk Heyetinin, Tiflis’ten Bakü’ye geçmesi,

- Malta’da sürgünde bulunan Süleyman Nazif Bey (Resim 2), Malta Valisi Lord Plumer’e “Bir gün gelecek ki, İngiliz milleti, kendisi adına yapılan bu gereksiz kabalıktan, keyfîlikten vicdan azabı çekecektir” dediği ünlü mektubu,

30 OCAK 1921

- İcra vekilleri heyeti reisi Fevzi Paşa'nın Tevfik Paşa'ya telgrafı: "Londra konferansına gidecek Türkiye delege heyeti yalnız TBMM tarafından seçilip gönderilecektir."

31 OCAK 1921

- Fransız muhasarasında zor günler yaşanan, mermisi, sağlık malzemesi, yiyeceği, hattâ içecek suyu bile kalmadan dövüşen Antep’te, şehirdeki millî güçlerin huruç harekâtı, düşman cephesinin yer yer yarılması, ancak geri püskürtülmeleri,

- Bekir Sami Kurulunun, Ankara’ya dönüşü,

1 ŞUBAT 1921

- Daha önce Mersin’e ve oradan 15 Kasım 1920’de Ankara’ya gelen Trablugarp (Libya) Arap Liderlerinden Şeyh Sunusî’nin (3. resimde kendisini şerefle ağırlayan Gazi Paşa ve Lâtife Hanım’la beraber) başkanlığında Sivas’ta, Millî Mücadeleye destek amacıyla bir İslâm Kongresi toplanması (Sunusîler, Libya’da Kaddafi denen itin tahttan indirip çoğunu katlettiği, Türk dostu ve vatansever ender gerçek Arap milliyetçilerindendir),

4 ŞUBAT 1921

- Fransız Komutanı Andrea’nin Anteplilere “Şehri teslim edin; yoksa bombardımanı iyice arttıracağız” şeklindeki “son ihtar”ı,

- Enver Paşa’nın Moskova’dan “Ankara Türk Komünist Fırkasına” hitabıyla başlayan (garip) bir mektubunun gelmesi,

5 ŞUBAT 1921

 TBMM’nin, gizli oturumunda Londra Konferansına Ankara Hükümeti adına bir heyet gönderilmesini ve heyetin meclis üyelerinden oluşmasını karar altına alması.

6 ŞUBAT 1921

- Yunus Nadi Bey’in 10 Ocak 1920’den itibaren düzensiz çıkan “Hâkimiyet-i Milliye” (sonradan “Cumhuriyet” adını alacaktır) gazetesini Ankara’da günlük olarak yayınlanmaya başlaması; Mustafa Kemal Paşa’nın ilk sayıda, muhabirin bir sorusu üzerine önemli sözleri: “...Komünizm içtimaî bir meseledir. Memleketimizin hâli, memleketimizin içtimaî şeraiti, dinî ve millî an’anelerinin kuvveti Rusya’daki Komünizm’in bizce tatbikine müsait olmadığı kanaatini teyid eder bir mahiyettedir” (Gazete bir süre pazar günleri çıkmamış, savaşın kızıştığı günlerde ek yayınlamış, sonra günlük olmuştur),

- Londra Konferansına katılmak üzere seçilen Bekir Sami (Kunduh) Bey başkanlığındaki heyetin Ankara’dan hareketi,

- Bakü’deki TBMM temsilcileri Yusuf Kemal (Tengirşenk) ve Dr. Rıza Nur başkanlığındaki Komünist Rus yetkilileriyle görüşecek heyetin Moskova’ya hareketi; Ali Fuat Paşa’nın da onlarla, Büyükelçi olarak tayin edildiği Moskova’ya gitmek üzere yola çıkması,