Başlıktan da anlaşılacağı üzere, Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100.yılını soydaşlarımız ve Rumen halkı ile birlikte Romanya’nın Köstence şehrinde kutladık.
Uluslararası Avrasya Eğitimcileri Federasyonu (UAEF)’nun üyesi olan Romanya Demokratik Türk Birliği (RDTB)’nin daveti üzerine, 17-21 Ekim 2023 tarihleri arasında Romanya’ya gittik. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100.yılına ithafen, Köstence (Constanta) Ovidius Üniversitesi’nde düzenlenen “V.Uluslararası Kültürel Çokseslilik, Dünyada Türk Dili, Kültürü ve Medeniyeti Konferansı”na katıldık.
Konferansta; Federasyon Başkanı olarak şahsım, Federasyon Sekreteri Sevgi YALAV ve Federasyon Mali Sekreteri M.Banu YAMALI ile Federasyonumuz üyesi Avrasya Eğitimciler Derneği Genel Başkanı Eyüp ÜSTÜK hazır bulunduk.
Konferans, 19 Ekim Perşembe günü saat 10.00’da açıldı. Açılışta Edebiyat Fakültesi Dekanı Doç.Dr. Alina BUZATU, Rektör Doç.Dr. Dan Marcel İLİESCU, Büyükelçimiz Özgür Kıvanç ALTAN, TİKA Başkan Yardımcısı Dr.Mahmut ÇEVİK ile RDTB Başkanı Fedbi Osman konuşma yaptılar. Daha sonra ODTÜ’den Prof.Dr. Ömer TURAN, “Son Yüzyılda Balkanlar ve Türkiye”, Bükreş Üniversitesi’nden Prof.Dr. Habil. Liviu Franga “Ovidius’un gözünden Tomis. Ne kadar uzak, o kadar yakın…” başlıklı konferanslarını verdiler. Plaket takdimlerinden sonra öğle arası verildi.
Saat 13.00’de Köstence Başkonsolosluğumuzun düzenlediği “Türk Günü” programına geçildi. Program Romanya ve Türkiye Millî marşlarının çalınmasından sonra halk oyunları gösterileri ve sergilerin gezilmesiyle son buldu.
Saat 14.00 itibariyle Romanya’dan ve çeşitli ülkelerden gelen konuşmacıların sunumlarına geçildi. Sunumlar iki ayrı oturum halinde üç ayrı salonda yapıldı: “1.Oturum: Edebiyat ve Kültür Araştırmaları, 2.Oturum: Dil ve Dil Öğretimi Araştırmaları” konularında oldu.
Bizler, sadece açılışın yapıldığı salondaki sunumları dinleyebildik. Sunum sahipleri ve konuları şunlardı: 1-Dr.Ünsal Yılmaz Yeşildal (Türkiye- Akdeniz Ün.), “Arkaikten Moderne Millî Bellek ve İsimler”; 2-Dr.Szilagyi Szilard (Macaristan), “Türk ve Macar Romanlarına Göre 16’ncı Yüzyılda Ötekinin Dini, Kutsallık Anlayışı ve Batıl İnançlar”; 3-Dr.Ferdi Bozkurt (Türkiye- Anadolu Ün.)-Dr.Fatih Doğru (Osmangazi Ün.), “Rumeli Türkülerinde Özel Adlar”; 4-Vildan Sadık Üstündağ (Romanya), “Orhan Pamuk’un Kara Kitap Romanına Postmodernist Bakış”; 5-Abdula Gülten (Romanya), “Anadolu Kültürünün Aydınları ve Onların Balkanlar ve Romanya Kültürüne Etkileri”; 6-Prof.Dr. Yılmaz Yeşil (Türkiye- Gazi Ün.), “Türkçe Öğretimi ve Kültürel Diplomasi”; 7-Dr.Elsev Brina Lopar (Kosova), “Balkanlarda Kültür Etkileşimleri Bağlamında Tekerlemelerin Kosova Versiyonlarına Bir Bakış”; 8-Dr.Atıf Akgün (Türkiye- Ege Ün.), “Bulgaristan Türklerinin Şiir Dünyasında ‘Dobruca”; 9-Dr.Nina Petrovici (Türkiye- Ardahan Ün.), “Gagavuz Türklerinin Edebiyatında Mihail Çakır”; 10-Murteza Sulooca (Kuzey Makedonya), “Balkanlarda Türkçe Yayınlar- Yeni Balkan Yayınevi”; 11-Dr.Menabit Sena Ciden (Romanya), “Türk Dizilerinin Yayınlanması ve Romanya’daki Toplumsal Etkileri”.
İkinci salonda: 1-Prof.Dr. İhsan Kalenderoğlu, “Cumhuriyetin 100.Yılında Dünya Dili Türkçe”; 2-Prof.Dr. Erdoğan Boz, “Lehçe Evrenselleri ve Türk Lehçeleri Örneği”; 3-Emel Seri-Ezgi Tekin, “Somut Olmayan Kültürel Mirasların Anadilimizi Doğru Kullanmadaki Önemi”; 4-Dr.Alpay İğci, “Araştırmalarda Romanya Türk Ağızlarının Rumeli’deki Yeri”; 5-Dr.Leyla Cheamil Mambet, “Rumence’den Dobruca Nogay Türkçesi Ağzına Geçmiş Alıntılar”; 6-Dr.Vildan Bormambet, “Dobruca’da Türk İsim Sisteminin Modernleşmesi”; 7-Dr.Dilek Ntilek Osman, “Balkanlarda Yabancı Dil Olarak Türkçe’nin Öğretimi: Yunanistan örneği”; 8-Prof.Dr. Osman Emin, “Kuzey Makedonya’da Türkçe’nin Gelişimi”; 9-Dr.Ali Hüseyinoğlu, “Yunanistan’da Azınlık Hak ve Hürriyetleri: Batı Trakya Müslüman Türkleri (1923-2023)”; 10-Dr.İbrahim Kelağa Ajmet, “Yunanistan’da Batı Trakya’da İki Dilli (Türkçe L1, Yunanca L2) Azınlık Eğitiminin Güncel Meseleleri”; 11-Dr.İrina Iusumbeli, “Kaybolan Dil: Gagavuz Dili”; 12-Dr.İzzet İbrahimsoylu, “Kuzey Makedonya’daki Türkçe Eğitimin Sorunları: Yörüklük’ün Kızılalma-Karaman Bölümü Örneği”; 13-Prof.Dr. Ergin Jable, “Priştine Üniversitesi-Filoloji Fakültesi-Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünün Durumu, Sorunları ve Demografik Yapısı”; 14-Dr.Şenel Gerçek, “Türkçe Öğrenme Başarısında Öğrencilerin Yaklaşımlarının Etkisi: Alexandru Ioan Cuza Üniversitesi Örneği”; 15-Dr.Berrin Özcan, “Türkçe’yi Yabancı Dil Olarak Öğrenen Anadili Rumence Türkoloji Bölümü Öğrencilerinin Yazma Becerisi Sorunları”; 16-Dr.Neriman Hasan, “Köstence Ovidius Üniversitesi Edebiyat Fakiültesi Türkçe Kürsüsü Örneğinde Yabancı Dil Olarak Türkçe’nin Öğretimi Üzerine Bir İnceleme”.
Üçüncü salonda: 1-Dr.Mavlon Bobokhonov, “Kurgusal Bir Varoluş Biçim Olarak Üst Metin: Kökenler ve Bakış Açıları”; 2-Dr.Lucia Opreanu, “Uzay ve Zaman Boyunca Metinlerarası Diyaloglar: Homeros Şiirlerinin Çağdaş Yeniden Yazımları”; 3-Dr.Mona Momescu, “Kırsal, Egzotik, Balkan-Romanya’nın İhracata Yönelik Kültürel Ürünleri”; 4-Dr.Habil. Costel Coroban, “Osmanlı Dobruca’sında Ticaret, Ticari Yazışma ve İletişim”; 5-Dr.Florian Andrei Vlad, “Kültürel Popülizm, Jeopolitik ve Melez Çokseslilik: Ne Prosto Orkestra”; 6-Dr.Estella Ciobanu, “Çokseslilik. Birçok Ses Bir Arada Çıktığında. Netflix ‘Zeytin Ağacı’ Dizisinde Benlik Terapileri”; 7-Prof.Dr. Diana Hornoiu, “Etkileşimli Konuşmada Yapılandırılmış Diyaloğa Konuşma Analizi Yaklaşımı”; 8-Dr.Costin Oancea, “Yazıda Konuşma Aktarımı: Edebi Lehçenin Yazımı”; 9-Dr.Nicoleta Sava, “Rumenceden Türkçeye: Dil Ediniminde Evrenseller”; 10-Dr.Aitbaeva Bakyt, “Kazak Dili Öğretiminde İnternet Kaynaklarının Etkin Kullanımı”; 11-Dr.Valentin Vanghelescu, “Romanya’daki Türk ve Tatar Topluluklarının Çevrimiçi Haritalanması”.
2. ve 3.salonlarda sunum yapacakların gelip gelmediklerini bilemiyorum. Konferansta toplam 38 sunum yapılmıştır.
Geziler
Köstence’ye vardığımız 18 Ekim Çarşamba günü Orhan Osman isimli öğretmen arkadaşla şehri gezme imkânımız oldu. En çok dikkatimizi çeken Kral Cami ile Remus ve Romulus’u emziren kurt heykelidir (benzer heykel Roma’da da bulunmakla birlikte aklıma Türklerin “Yaratılış, Türeyiş ve Bozkurt Destanları” geldi).
Program çerçevesinde 20 Ekim Cuma günü gezi yapıldı. Saat 10.00’da otobüsle önce güneydeki Mangalya’ya gidildi ve “Esmahan Sultan Camisi” gezildi. Ardından RDTB’nin Mangalya Şubesi ziyaret edildi. Bizler için çok güzel bir hazırlık yapılmış; kendilerine teşekkür ederiz. Ayrıca, iç kapı üzerindeki büyük puntalarla yazılan “Ne mutlu Türk’üm diyene” sözü heyecanlanmamıza ve mutluluğumuza neden oldu. Türk el işleri sergileri de güzeldi.
Şube kıyıya çok yakındı ve liman boyunca biraz yürüyüş yaptık. Turistik bir şehir olduğu söylendi. Şehirde otobüsle bir gezinti yapılarak Köstence’ye dönüldü. Öğle yemeği kaldığımız otelde yenildikten sonra Köstence şehir gezisi ve müze ziyareti yapıldı. Bizler, akşam 19.00 otobüsüyle Türkiye’ye döneceğimizden bu şehir gezisine katılamadık.
26-28 Kasım 2015 tarihlerinde de, yine benzer bir program için Köstence’ye gitmiştik ve Sarı Saltuk’un türbesinin (tabelada 1264 tarihi yazıyordu) bulunduğu Dobruca’da Babadağı kasabasını gezmiştik (Sunumun birinde, Balkanlarda çağdaş Edebiyat anlatılırken Bulgaristan ve Romanya sınırları içinde kalan Rodoplar, Deli Orman ve Dobruca’dan bahsedildi. Dobruca’nın Bulgaristan ve Romanya’da kalan bölümleri sebebiyle iki bölgeye ayrıldığından bahsedildi.
Atatürk’ün çabaları
“Millî Kurtuluş Savaşı” sonrası Atatürk; “Türkiye’nin dostlarını çoğaltmak, düşmanlarını azaltmak” amacındaydı. Savaştığı devletlerle/milletlerle dostluk ilişkileri kurmuş ve bazı kuruluşların oluşumuna öncülük etmişti. 9 Şubat 1934 tarihinde Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya’nın içinde bulunduğu “Balkan Paktı/Antantı (dostluk ve iş birliği anlaşması)” imzalanmış; ülkelerin birbirlerinin varlığına saygı göstermesi yanında sınırlarını da güvenceye almıştır.
Aynı şekilde ülkemizin doğusunda ve güneyinde bulunan İran, Irak ve Afganistan’la da 8 Temmuz 1937’de Tahran’da Sadabat Sarayı’nda “Sadabat Paktı” imzalanmıştır.
Konuşmacıların Türkiye Cumhuriyeti’nden ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten sitayişle bahsetmeleri, bizi ziyadesiyle memnun ve mutlu etmiştir. Maalesef! Ülkemizde uzun zamandır cumhuriyet ilkelerine, Atatürk’e ve hatta Türklüğe karşı kin, nefret ve öfke kokan açıklamalar yapılmaktadır. Yasaya rağmen ne bir tedbir alınmakta ne de engel olunmaktadır!..
Millî bayramlarımız, bir bahane bulunarak kutlanmıyor. Cumhuriyetimizin 100.yılını, görkemli bir şekilde kutlama beklenirken, hiçbir hazırlık yapılmadığı anlaşılıyor: Birkaç küçük tören de Gazze bahane edilerek ertelendi.
Ne ise… Bu gezimizde de şunu gördük: Gönül coğrafyamız çok geniş ve benzerliklerle dolu… Çeşitli ülkelerden gelen katılımcıların; Türk, Türklük, Türk Dili, Türk Tarihi, Türk Kültürü, Türk Medeniyeti hakkındaki düşünceleri her şeyi açıkça gösteriyor…
Sözlü kültürümüze değinen konuşmacılar; oyunlarımızdan, türkülerimizden, şarkılarımızdan bahsettiler. Örneğin; Kosova-Prizren’li ses sanatçısı, müzikolog ve şair Aluş Nuş’u anlattılar (Ankara’ya dönünce birkaç parçasını dinledim).
Bu tür toplantılar, her zaman ve her zeminde yapılmalıdır. Çünkü bir çeşit kültürel diplomasi çalışmasıdır. Sadece dostluklar gelişmiyor; aynı zamanda “Türk Birliği”ne doğru emin adımlarla gidildiğini de gösteriyor.
Kısacası; ufak tefek aksaklıkların dışında gezimiz genelde güzel geçti. İstiklal Marşımızı dinlediğimiz/ okuduğumuz; Türk, Türklük ve Atatürk’ten bahsedilen böyle bir toplantıda bulunduk ve Romanya’dan mutlu döndük.