• Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri
Anasayfa
  • GÜNDEM
  • KAMU
  • SENDİKA
  • DÜNYA
  • EKONOMİ
  • SİYASET
  • HUKUK
  • TÜRK DÜNYASI
  • EĞİTİM MEMURLAR
  • Ara
SON DAKİKA:
15:30
Milletin su parasıyla kendine TOGG bile almış
11:34
İstanbul Emniyeti'nde yeni atamalar!
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
  1. Köşe Yazarları
  2. Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
  3. Orta Asya'da Bilim ve Dil
Yayınlanma: 28 Temmuz 2024 - 09:27

Orta Asya'da Bilim ve Dil

28 Temmuz 2024 - 09:27
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk

Dokuz haftadır S.Frederick Starr’ın “Kayıp Aydınlanma” isimli kitabından yararlanarak 13.yüzyıla kadar olan Orta Asya’daki aydınlanma dönemini ve döneme darbe vuran işgal ve istilaları anlatmaya çalıştım. Türk bilim dünyasını öğrenmek açısından, iki yazarımızın eserinden hareketle biraz daha bilgi verip şimdilik konuyu kapatacağım.

Yılmaz Öztuna “Büyük Türkiye Tarihi” adlı 14 ciltlik eserinde, Batı ile karşılaştırarak Orta Asya’da müsbet ilimlerdeki gelişmeyi şöyle belirtmektedir: “…İspanya gibi Katolik ülkelerde ilme karşı taassup devam etmektedir. Mesela 1600 yılında İtalya’da Bruno, Copernic nazariyesini neşrettiği için Inquisition tarafından yakılmıştır. …1633’de Galilea, ancak arzın güneş etrafında döndüğü hakkındaki iddiasını yalanlamak suretiyle Inquisition’dan yakasını kurtarabilmiştir…

Descartes, 1637’de Discours de la Methode’u yayınladı. Fransa’yı şahsı için tehlikeli bulan büyük mütefekkir, hürriyetin daha geniş olduğu Hollanda’da yaşamaya başladı ve Meditations’unu neşretti… “Düşünüyorum, şu halde varım” demekle, Aristo’dan beri mantıkta görülen en büyük hamleyi yaptı. Tanrı’nın nihayetsiz bir cevher olduğuna, herşeyin O’na muhtaç, fakat O’nun hiçbir şeye muhtaç bulunmadığına inanan Descartes’ın düşüncelerinin İslâm felsefesinin vahdet-i vücud nazariyesinden mülhem olduğuna şüphe yoktur.

Diğer taraftan Viete, Türk asıllı büyük bilgin Harezmî’nin bulduğu cebir ilmini tam manasıyla Avrupa’ya tanıttı. …trigonometri, Avrupa’da yayılarak müsbet ilimlerin gelişmelerine zemin hazırladı. Descartes, tahlili hendesenin kurucusu oldu. Pascal, hydrostatique’i, Harvey kanın dolaşımını, Galilea düşme kanununu buldular veya geliştirdiler. (c.5/s.279)

Hekimlikte yeni buluşlar olmuşsa da henüz tıb ilmine uygulanmamıştı. Avrupa’da doktorluk İbni Sina zamanından ileri değildi. Moliere’in eserleri, bu çağ doktorlarının ne derece cahil olduklarını ortaya koymaktadır. Avrupa üniversitelerinde, asrın sonlarına kadar büyük Yunan ve Müslüman hekimlerinin kitapları okutulmakta devam etti. (c.6/s.53)

...Türkler, müşterek İslâm medeniyeti çerçevesinde çalışarak, müsbet ilimler sahasında büyük çizgilere erişmişlerdi. Bu ilimler, devrin klasik ilim dili olan Arabca yazıldığı için Arab ilim ve literatürüne mal edilmişse de Türklerin emeğinin payı çok büyüktür. Birûni, Harezmi, Farabi, Cevheri, Zemahşeri gibi Orta Çağ’a şeref veren, cebir ve trigonometriyi keşfeden, tıbda, astronomide, diğer sahalarda asırlarca üstünlüklerini muhafaza eden büyük dâhiler, Türk’tür… (c.11/s.136)

Ruh ve akıl hastaları XVIII.asra kadar Avrupa’da ‘Şeytan’la iş birliği yapan mel’un mahluk’ muamelesi görür, çok defa diri diri yakılırlardı. Türklere göre bu çeşit hastalar ‘meczub’ idi, Allah’ın cezbe’sine kapılmış zavallı, Allahlık insanlardı. Delileri hatta musiki ile tedavi ederlerdi. Hekim Şuûrî,… bu tip hastaların musiki ile tedavisini tavsiye etmektedir… (c.11/s.140)

Aşının Türkler tarafından keşfedildiği, Batı’da da kabul edilmektedir. (c.11/s.143)

XV.asırda Semerkand’daki Uluğ Bey’in 30 yıl başında bulunduğu pek meşhur rasathaneden sonra 1575’te İstanbul’da da bir rasathane açıldı… (c.11/s.152)

Diğer kişi ise 12 ciltlik “Türk Tarihi” adlı eserinden alıntı yapacağım Dr.Rıza Nur’dur. Her ne kadar -bazı sebeplerle- kendisine kızıyor olsak da bu eserini merakla okumuştum: Çok sert ve ilginç tespitlerini gördüm.

“Muaviye 661’de Emeviye Devleti’ni teşkil edip halife oldu. Bu devlete atası olan ‘Ümeyye bin Abd-i Şems’ nam kimseye nisbetle Emeviye Devleti (Ed-Devletü Beni Ümeyye) derler. Biz ‘Emeviler’ diyoruz. Şam (Dımışk)’ı payitaht yaptı, devlet işlerini esasından değiştirdi. Şimdiye kadar halifeler ahali tarafından seçimle tayin olunurken şimdi verasetle oğula, aileye bırakılıyordu. Hz.Muhammed’in kurduğu dini hey’et din boyasından büsbütün çıkıyor, siyasi boyaya boyanıyor, tam müstebit bir devlet haline giriyordu. Daha doğru tabirle teşekkül eden ve koca bir imparatorluk olan İslâm Devleti dinî boyalarını kaldırıyordu. Bu suretle de bu devlet halkın teveccühünden düşüyor, aleyhine umumi bir nefret uyandırıyordu. (c.8/s.263)

Hakikaten Emeviye Devleti gaasıb ve Evlad-ı Resule hâin vaziyetine girmiş ve kalmıştır… ((c.8/s.263)

…Müslümanlar yani Arablar’sa imparatorluklarını Arabistan çöllerinden çıkarıp Türk hudutlarına yani Maveraünnehir’e kadar götürmüşlerdi. …Emeviye halifeleri ile başlamış olan bu temas tabii bu iki milleti düşman edecekti ve etti. Arablar Türkler’e tecavüz ettiler. Aralarında birçok muharebeler oldu. …Arablar galip oldukları muharebelerde veya şehirleri basarak aldıkları Türk esirlerini imparatorluklarının ötesine berisine dağıtıyor, halifeler, prensler, beğler, valiler, kumandanlar, zenginler bunları köle olarak yanlarına alıyorlardı… (c.8/s.294-295)

…Zamanında Orta Asya bir ilim ve medeniyet merkezi olup birçok alimler, şairler yetişmiş, memleket imar ve ihya edilmiştir. Zamanının mühim bir hadisesi de Türkçe’ye revaç vermesidir. Bu sayededir ki Orta Asya’da Türkçe şiirler ve eserler yazılmaya başlamıştır…

Ancak bu alim ve şairler eserlerini Arabca, Acemce yazmak hata-i fahişinde bulunmuşlardır. Bu sebeple Türk’ten fazla Arab ve Acem harsına, bu iki millete hizmet etmişlerdir. Bunun sebebi dinin her türlü muhakemenin fevkinde yer tutmuş olmasıdır. Zavallı Türkçe öksüz gibi kalmıştır.

Arabcılığın bizi nasıl harab ettiğini Türk oğulları görsünler! Eğer bu alimler o meşhur eserlerini Türkçe yazsalardı hem Türkçe başka bir hal-i tekemmüle ererdi, hem de Türk hazine-i irfanı büyük zenginliklere malik olurdu. Bilakis bu irfan mahsulatı Arab ve Acem’in kütüphanelerini zenginleştirmiştir. Bugün el’an bütün Avrupa alimleri, herkes, hatta biz Türkler bile bu eserleri Arab ve Acem’in malı, bu alimleri Arab ve Acem zannediyoruz. …Arab ve Acem el malı ile, yani Türk malı ile şeref ve hürmet kazanıyorlar… (c.1/s.156)

Bin şükür ki Hoca Ahmet Yesevi’nin teşebbüs ve himmetiyle pek az olmakla beraber bu meyanda Türkçe eserler de yazılmıştır. (c.1/s.158)

Miladi 14.asrın sonuna kadar bütün Türklerde din siyasete, devlet işlerine karışmazken, bundan böyle Selçuklularda devletin esas siyasetini din teşkil eylemiştir. Dinin ehemmiyeti gün geçtikçe artmış, milli müesseseleri yıkmış, milli duyguları zihinlerde silmiştir… (c.3/s.124)

…Çünkü Müslümanlık Arabın malı sayılmış, Araba ve dine hürmeti mucip olmuş, bir taraftan da bizde milliyet duygusunu silmiş, bu suretle onlar Türk olmak değil, bilakis orada biz Türkler Araplaşmış gitmişizdir. (c.3/s.128)

Bu hanedan önce saf ve temiz bir surette milli iken, sonraları Sasanlıları taklid etmek, Acemlere özenerek model yapmak hatasına düşmüştür. Acemin harsını, bilhassa debdebe ve sefahatini almışlardır. Önce Türkçe dili revaçda iken saraya Acemce girmiş, edebiyat Acemce yapılmış, devlet dili Arapça ve Acemce olmuştur.

Bereket versin ki saltanat hanedanının bu Acemleşmesi millete tesir edememiştir. Millet yine Türk kalmıştır. Dilini, âdetini bırakmamıştır. (c.3/s.131)

İşte böyle!.. İbret alınır mı bilmem!..

Yazarın Diğer Yazıları

  • Türk Kültür Coğrafyası-1 - 06 Temmuz 2025
  • Türkoloji ve Dil-2 - 28 Haziran 2025
  • Türkoloji ve Dil - 15 Haziran 2025
  • Türklük Bilimi Üzerine - 08 Haziran 2025
  • Türklük Bilimi/Türkoloji - 01 Haziran 2025
  • Türkler Hakkında - 25 Mayıs 2025
  • Türklerde Sosyal Yapılar - 18 Mayıs 2025
  • Kültür Milliyetçiliği - 11 Mayıs 2025
  • Ekonomi Savaşları - 04 Mayıs 2025
  • Kritik Madde Savaşları - 27 Nisan 2025
  • Buharî'nin Ebu Hanife Düşmanlığı - 20 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-3 - 13 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-2 - 06 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-1 - 30 Mart 2025
  • Hüccet mi Kudret mi? - 23 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-4 - 16 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-3 - 09 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-2 - 02 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-1 - 23 Şubat 2025
  • Türklerin Soy Kütüğü - 16 Şubat 2025
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 25
ilan.gov.tr
Gazete arşivi için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
Köşe Yazarları
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Kadriye Demirel (AES Antalya il Temsilcisi , Eğitim koçu)
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Aziz Dolu Atabey
Aziz Dolu Atabey
Türkler bin boydur biri de Moğol'dur
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Türk Kültür Coğrafyası-1
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Memur Emeklisi Cezalı mıdır?
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Hayatın Satır Araları: Gündelik Anların Derinliği
Yusuf İPEKLİ
Yusuf İPEKLİ
Araç muayenesi
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Diyanetten Alkışlanacak Cuma Hutbesi
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Mehmet ARSLAN Eğitim Yönetimi Ve Planlama uzmanı
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Avrupa Turundan Fransa Paris
Canan ÖZDEMİR Uzman Sosyolog
Avrupa Turundan Fransa Paris
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Misafir Yazılar
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Ankara, Adam Gibi Dinle!
Orhan KILIÇOĞLU
Ankara, Adam Gibi Dinle!
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Av.Faruk Ülker Ümraniye Türk Ocağı Eski Bşk
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Siyasi Bir Durum Değerlendirmesi
Ali Kemal Gül
Siyasi Bir Durum Değerlendirmesi
Büyük Orta Doğu Yangını
Türk Ocakları'ndan
Büyük Orta Doğu Yangını
Kerbela Çeşmesi
Şerife Güven
Kerbela Çeşmesi
Bayramın Kutlu Olsun
Köksal Cengiz
Bayramın Kutlu Olsun
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Şevket Sezer
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Çok Okunan Haberler
Öğretici: Açlık Sınırı 26.115 TL, Yoksulluk Sınırı 85.066 TL Olmuşken Refah Payı Şarttır!
Öğretici: Açlık Sınırı 26.115 TL, Yoksulluk Sınırı 85.066 TL...
Konya'da sağlık skandalı: Hastasından ameliyat parası isteyen doktora gözaltı!
Konya'da sağlık skandalı: Hastasından ameliyat parası isteyen doktora...
Haziran enflasyonu TÜİK'e göre yıllık yüzde 35, ENAG'a göre yüzde 69
Haziran enflasyonu TÜİK'e göre yıllık yüzde 35, ENAG'a göre yüzde...
Ana Sayfa
GÜNDEM
KAMU
SENDİKA
DÜNYA
EKONOMİ
SİYASET
HUKUK
TÜRK DÜNYASI
EĞİTİM
MEMURLAR
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Biyografiler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Gazete Arşivi
Anketler
Gazete Manşetleri
  • EKONOMİ
  • HUKUK
  • KAMU
  • MEMURLAR
  • SENDİKA
  • TÜRK DÜNYASI
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Üye Paneli
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Gazete Arşivi
  • Anketler
  • Gazete Manşetleri
sanalbasin.com üyesidir

  • Rss
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz.

Yazılım: Tumeva Bilişim