Bulunduğum çeşitli ortamlarda, Peygamberimizin yakınları ve eşleri ile ilgili eksik ve yanlış bilgiler konuşulduğunu veya isimlerin karıştırıldığını fark ediyordum. Ramazan dolayısıyla TDV İslam Ansiklopedisi’ndeki bilgilerden yararlanarak, kısa kısa bilgi notu hazırladım. Herkesin bildiği hususlara fazla girmedim. Peygamberimizin düşmanlarına ilişkin metinleri biraz uzun tuttum.
Biliyorsunuz; Peygamberimiz daha doğmadan 570 yılında (18 yaşında) babası Abdullah, 6 yaşında iken 576-577’de annesi Amine vefat etmiştir. Peygamberden başka çocukları yoktur.
A) Hamileri:
1- Dedesi Abdülmuttalib: Peygamberimizin amca ve halaları, yani babası Abdullah’ın kardeşleri şunlardır: Dedesinin beş hanımından; Abdullah, Ebu Talip, Zübeyr, Abbas, Dırar, Hamza, Abdülka'be (Mukavvim), Hacl, Haris, Ebu Leheb adında 10 oğlu (bazı kaynaklarda Kusem’le 11 oğlu); Ümmü Hekim el Beyza, Atike, Erva, Berre, Safiye, Umeyme isimli 6 kızı olmuştur. Amcaları Hamza ve Abbas’la halası Safiyye Müslüman olmuştur.
2- Dadısı (Hizmetçisi) Ümmü Eymen: Habeş asıllı. Peygamberimiz ölünceye kadar dadılık yapmıştır. Peygamberimiz: “Annemden sonra annem” diye sever ve ziyaret ederdi.
3- Süt Annesi Halime: Kocası Haris’le birlikte Mekke’ye giderek süt annelik yapacağı Hz.Muhammed’i aldı. 5 yaşına kadar baktılar.
4- Amcası Ebu Talib: Ticaret amacıyla Suriye’ye giderken 12 yaşındaki yeğenini de götürdü. Kervan Busrâ (Suriye)’da konaklayınca rahip Bahîrâ; “çocuğun İncil’de vaad edilen peygamber olduğunu, koruması gerektiğini” söyledi. Bunun üzerine süratle Mekke’ye geri döndü. Müslüman ya da müşrik olarak öldüğü hususu tartışmalıdır.
5- Amcası Hamza: Bedir Savaşı (624) kahramanıdır. Uhud Savaşında şehit olmuştur. Cesaret ve kahramanlık örneği olmuş, gazi ve şehidlerin pîri sayılmıştır.
6- Amcası Abbas: Mekke’nin zenginlerindendir. Yeğenine arka çıktı. Mekke’nin fethinden sonra müslüman oldu. Abbâsî Devleti, onun adıyla anılır.
7- Halası Safiyye: Oğlu Zübeyr ile birlikte ilk müslümanlardandır. Çeşitli savaşlara katıldı, gazâya çıkan ilk müslüman hanımdır.
B) Dostları:
1- Ebu Bekir: Peygamberin Kayınpederi, ilk Müslümanlardan ve halifelerin birincisi. En meşhur lakabı Sıddîk’tir. Miraç dahil gaybla ilgili haberleri tereddütsüz kabul etti. Halifeliği döneminde, Kur’ân’ı mushaf haline getirerek İslâmiyet’e en büyük hizmeti yaptı.
2- Ömer: Halifelerin ikincisi. 616 yılında müslüman oldu. Müslümanlar ilk defa Kâbe’de toplu namaz kıldılar. Kur’an’ın toplanması için heyet oluşturdu. Sabah namazında yaralandı ve 3 gün sonra vefat etti. Adaleti ile insanlık tarihine geçmiştir.
3- Osman: Peygamberin damadı, halifelerin üçüncüsüdür. İlk on müslüman arasındadır. Peygamber; kızı Rukıyye ile, Rukıyye ölünce diğer kızı Ümmü Külsûm’le evlendirdi. Halifeliği döneminde büyük fetihler yapıldı. Önemli görevlere yakın akrabalarını tayin ettiği için Emevî-Hâşimî rekabeti gündeme geldi. Akşam evine giren isyancılar tarafından Kur’an okurken öldürüldü. Halifeliği döneminde, Kur’ân-ı çoğaltıp Mekke, Basra, Kûfe, Şam, Yemen ve Bahreyn’e gönderdi, “imam mushaf” denilen nüshayı da Medine’de bıraktı.
4- Ali: Peygamberin damadı, halifelerin dördüncüsüdür. Amcası Ebû Tâlib’in oğlu. Peygamberin yanında büyüdü. İlk inanananlardandır. Hicretin 2.yılında kızı Fâtıma ile evlendirdi. Hz. Ali, bütün savaşlara katıldı, sancaktarlık ve kâtiplik yaptı. Halifeliği döneminde; Peygamberin eşi Hz. Âişe ile tarihte Cemel Vak‘ası olarak bilinen savaş oldu ve Hz. Ali galip geldi. Muâviye ile de Sıffîn’de karşı karşıya geldiler. Meşhur hakem olayı yaşandı. İslâm dünyasında ayrışmalar başladı. Kufe’de sabah namazında zehirli hançerle yaralandı ve 2 gün sonra vefat etti.
5- Kölesi Zeyd b.Harise: Aslen Yemen’li olup, Peygamberden on yaş küçüktür. İlk Müslümanlardandır. Çocukken kaçırılıp satıldı; önce Hz.Hatice’ye, o da Peygambere hediye etti. Ailesi fidye karşılığı Zeyd’i geri istedi. Zeyd, Resûlullah’ın yanında kalmayı tercih etti. Zeyd’i âzad etti. Bütün savaşlara katıldı. Kur’ân’da adı geçen tek sahâbî Zeyd (el-Ahzâb 33/37)’tir. Peygamberin halası Ümeyme’nin kızı Zeyneb bint Cahş ile evlendi. Ancak geçimsizlik yüzünden boşanma ile sonuçlandı. Mûte Savaşı’nda şehid düştü.
C) Düşmanları:
1- Amcası Ebu Leheb: Peygamberimizin en azılı düşmanıdır. Asıl künyesi Ebû Utbe olup babası Abdülmuttalib, “Ebû Leheb (alev babası)” demiştir. Mekke’nin ileri gelenlerindendir. İslâmiyet’ten önce Peygamberin dostuydu İki oğlu Utbe ile Uteybe, cahiliye döneminde Peygamberin kızları Rukıyye ve Ümmü Külsûm’le evlenmişti. Peygamber olduktan sonra kendisine şiddetle karşı çıktı. “Kendilerini atalarının dininden döndürmeye” çalışmakla suçladı. Başka bir gün Peygamberin İslâmiyet’e davetine sinirlenerek, “Yazıklar olsun! Bizi böyle boş sözler için mi buraya çağırdın” diye tepki gösterdi. Evi Peygamberin evine yakın olduğundan sık sık taşa tutar veya başkalarına taşlatır, kapısı önüne her çeşit pisliği atmaktan çekinmezdi. Ebû Süfyân’ın kız kardeşi olan karısı Ümmü Cemîl de Resûl-i Ekrem’e eziyet etmekte geri kalmazdı. Peygamberi her yerde takip ederek “sözlerini yalanlamaya, onun bir sihirbaz ve yalancı olduğunu, kavmini birbirine düşürdüğünü, sözlerine itibar edilmemesi gerektiğini” söylerdi. Kendisinin ve karısının bu hareketleri üzerine “Tebbet Sûresi” indi. Bu sure üzerine babalarının emriyle oğulları evli oldukları Peygamberin iki kızını boşadılar. Bedir’de müşriklerin bozguna uğradığını öğrendikten birkaç gün sonra Mekke’de öldü. Kızı Dürre müslüman olarak Medine’ye hicret etmiş, oğulları Utbe ile Muattib Mekke’nin fethinden sonra İslâmiyet’i kabul etmişlerdir.
2- Ebu Süfyan: Peygamberin kayınpederi. Peygamberin amcası Abbas’ın en samimi çocukluk arkadaşıydı. Babası gibi ticaretle meşgul oldu. Okuma yazma bilen az sayıdaki Mekkeli’den biriydi. Kureyş’in ileri gelenleri gibi o da İslâm’a cephe aldı. Davadan vazgeçmesi için Ebû Tâlib’e gönderilen heyette ve Hz.Muhammed’in öldürülmesine karar veren müşrikler arasında yer aldı. Ebû Cehil’in Bedir savaşında ödürülmesi üzerine Mekke müşriklerinin reisi oldu. Uhud Savaşı’na ordu kumandanı olarak katıldı. Karısı Hind de savaşa teşvik ediyordu. Bu savaşta Peygamberin amcası Hamza, Vahşî tarafından şehid edildi. Mekke’yi fethetmek üzere gelen İslâm ordusu Cuhfe’de karargâh kurunca, Ebû Süfyân çocukluk arkadaşı Abbas b.Abdülmuttalib’in ısrarlarıyla Peygamberin huzuruna çıktı ve İslâmiyet’i kabul etmek zorunda kaldı. Ancak, Huneyn Savaşı’nın ilk safhasında müslümanların yenilmesine sevinmesi İslâmiyet’i gönülden kabul etmediğini göstermektedir. Medine’de vefat etti.
3- Hind bint Utbe: Azılı İslâm düşmanlarındandır. (Kardeşi Ebû Huzeyfe İslâmiyet’i ilk kabul edenlerdendi) Hind; önce Hafs (Fâkih) ile evlendi, sonra İslâmiyet aleyhinde faaliyetlerde yer alan Ebû Süfyân’ı eş seçti. Bu evlilikten Muâviye ve Utbe adlı oğulları ile Cüveyriye ve Ümmü’l-Hakem adlı kızları dünyaya geldi. Bedir Savaşı’nda babası Utbe ve kardeşi Velîd ile amcası Şeybe’nin öldürülmesi üzerine Kureyşliler’den intikam alınmasını istedi. Uhud Savaşı’nda müşrik ordusu kumandanı eşi Ebû Süfyân’ın yanında yer aldı. Müşrikler; Vahşi’ye, Hamza’yı öldürmesine karşılık azadlık, Hind de bütün takılarını ve yanında bulunan malları ile 10 altın sözü verdi. Vahşî, Hamza’yı uzaktan attığı mızrakla şehid ederek karnını yardı ve ciğerini Hind’e götürdü. Hamza’nın ciğerini alıp çiğnediği için “âkiletü’l-ekbâd (ciğer yiyen kadın)” diye anıldı. Şehidlerin çeşitli organlarını keserek gerdanlık ve halhal olarak taktı. Mekkeli kadınları da böyle yapmaya teşvik etti. İslâm ordusu Mekke’ye yaklaştığı sırada müslüman olan Ebû Süfyân’dan bir gün sonra müslüman oldu. Peygamberin kendisini iyi karşılaması ve daha önce yaptıkları üzerinde durmaması Hind’i memnun etti. Yermük Savaşı’na Ebû Süfyân’la birlikte katılan Hind, heyecanlı konuşmalarıyla müslümanları savaşa teşvik etti, bozgun alâmetleri görüldüğünde diğer kadınlarla birlikte onların derlenip toparlanmasında büyük etkisi oldu. Mart 635’de öldü.
4- Ebu cehil: Asıl adı Amr’dır. Ebü’l-Hakem olan künyesi İslâmiyet’e düşmanlığı sebebiyle Peygamber tarafından Ebû Cehil şeklinde değiştirilmiştir. Ticarî nüfuz ve servetinden güç alan Ebû Cehil hayatı boyunca İslâmiyet aleyhinde çalıştı. Bir çok müslümana ağır işkenceler yaptı. Mekke’ye gelen yabancılara karşı son derece merhametsizdi. Peygamber Kâbe’de namaz kılarken üzerine deve leşi attırmıştı. Üç yıl boyunca Müslümanlara uygulanan boykotta dışarıdan yapılmak istenen yardımlara engel oldu. Hicret gecesi Peygamberin evini muhasara altına alıp öldürülmesini planlayan da Ebû Cehil’di. Müşriklerin savaş ihtiyaçlarının büyük kısmını bizzat karşıladı. Bedir Savaşı’nda öldürüldü. İslâmiyet aleyhindeki faaliyetleri, Peygambere ve ashabına yaptığı zulüm ve haksızlıkları sebebiyle hakkında pek çok âyet inmiştir. Annesi Esmâ bint Muharribe Müslümanlığı kabul etmiştir.
Haftaya Peygamberimizin eşleri ile devam…