• Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri
Anasayfa
  • GÜNDEM
  • KAMU
  • SENDİKA
  • DÜNYA
  • EKONOMİ
  • SİYASET
  • HUKUK
  • TÜRK DÜNYASI
  • EĞİTİM MEMURLAR
  • Ara
SON DAKİKA:
15:30
Milletin su parasıyla kendine TOGG bile almış
11:34
İstanbul Emniyeti'nde yeni atamalar!
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
  1. Köşe Yazarları
  2. Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
  3. Cengiz Han ve Onghan
Yayınlanma: 08 Aralık 2024 - 08:54

Cengiz Han ve Onghan

08 Aralık 2024 - 08:54
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk

Bu yazımda da “Moğolların Gizli Tarihi” adlı kitaptan (TTK yayın. Çeviren: Prof.Dr.Ahmet Temir, Ankara-2023, ilk çeviri tarihi: 30 Eylül 1946) yararlanarak Cengiz Han’la Kereyit hükümdarı To’oril-Onghan arasındaki ilişkilerden bahsedeceğim.

“…(Börte’nin anası) Şotan ana, damadının (Temucin’in) annesi için hediye olarak bir kara samur kürkü getirmişti. Temucin, Hasar ve Belgutai bu kürkü alarak yola çıktılar. Eskiden babaları Yesugai-han ile Kereyit’lerin (reisi) Onghan (ant içerek) dostluk tesis etmişlerdi.

(Dipnot: ‘Anda ke’eldugu; anda söylemek, anda olmak, anda tesis etmek, dost, yeminli dostluk. Moğollarda iki kabileye ait olan kimseler dostluk için ittifak aktederler ve mutlaka karşılıklı hediye alıp verirler ve bu suretle anda olurlardı.)

Onlar: ‘Babamızla dostluk kurmuş olan bir kimse bizim için bir baba gibidir!’ diyerek, o zaman Tu’ula (nehri) civarındaki Kara Orman’da bulunduğunu bildikleri Onghan’a gittiler. Onghan’a varınca Temucin: ‘Eskiden, babamla dostluk tesis etmişsiniz. Şimdi sen benim babam gibisin. Düğün hediyesi olan şu hediyeyi sana getirdim!’ dedi ve kara samur kürkünü ona verdi. Onghan çok sevinerek şunları söyledi:

‘Kara samur kürküne karşılık olarak,

Senin dağılmış olan ulusunu

Tekrar birleştireyim!

Samur kürküne karşılık olarak,

Senin parçalanmış olan ulusunu

Tekrar intizama sokayım!

Böğür karına,

Boyun göğüse (nasıl bağlı ise)

(bu iş de) öyle olsun! (s.37-38)

(Açıklama: Dostluk andlaşması, karşılıklı bir yardım paktı olup hediyeler verilmek ve alınmak suretiyle aktedilir. s.212)

(Y.Y: Kereyit hükümdarı Onghan, Naymanlarla savaşta Camuha ile birlikte Cengiz Han’ı yalnız bırakmıştı. Ancak, Onghan’ın ülkesi Naymanlar tarafından yağma edilmişti.)

(Bir süre sonra) …Onghan, Çinggis-hahan’a haber gönderdi: ‘Naiman’lar halkımı, kadın ve çocuklarımı alıp götürdüler. Sen oğlumdan, …halkımı kurtarmanı rica ederek bu haberi yolladım.’ Bunun üzerine Çinggis-hahan …dört kahramanını askerleriyle birlikte yolladı. …(Onlar, Onghan’ın) halkını, karısını ve çocuklarını da kurtarıp iade ettiler. Bunun üzerine Onghan şöyle dedi: ‘Geçmişte, senin iyi (kalpli) baban da (Yesugey Bahadır), şimdiki gibi tamamiyle dağılmış olan ulusumu kurtarmıştı. Şimdi ise, onun oğlu tarafından gönderilen dört kahraman, aynı şekilde dağılmış olan ulusumu kurtardılar. Buna teşekkürle karşılık göstereceğime yer ve gök şahit olsun!’ (s.86-87)

Onghan daha şunları söyledi: ‘…Baba ve oğul bu suretle dağılmış olan ulusumu bana toplayıp getirirlerken, kimin için çalıştılar? Ben artık yaşlandım. Şimdi bana yükseklere çıkmak (semaya yükselmek) zamanı da geliyor. Ben böyle ihtiyarlayıp kayalara çıktıktan (gömüldükten) sonra, ulusumu kim idare eder? Küçük kardeşlerim kabiliyetsiz kimselerdir. Biricik oğlum Sanggum ise sanki yokmuş gibi yalnızdır. Oğlum Temucin’i Sanggum’a ağabey yapayım da iki oğlum olsun ve gönlüm rahat etsin!’ Onghan bu düşüncelerle, Tu’ula boyundaki Kara Orman’da Çinggis-hahan’la müzakerede bulundu ve neticede birbirine karşı baba-oğul gibi hareket etmeye karar verdiler. (s.87)

(Açıklama: ‘Yükseklere çıkmak”tan maksat, ‘ölmek’ demektir. Nestoryan mezhebinden bir hıristiyan olan Onghan’ın bu sözlerine herhalde ‘semaya yükselmek’ şeklinde anlamak icabeder. ‘Kayalara çıkmak’ tabiri, cesedin ‘gömülmesini’ ifade etse gerektir. Cesedin yüksek yere defnedilmesi hususi bir hürmeti ifade eder ve eserde pek az zikredilmektedir. s.220-221)

Çinggis-hahan bu dostluğu ikinci bir dostlukla derinleştirmek maksadiyle, Coçi için Sanggum’un bacısı Ça’ur-beki’yi istedi ve buna karşılık olarak Sanggum’un oğlu Tusaha’ya bizim Hocin-beki’yi vereceğini söyledi. Buna mukabil Sanggum kendisini yüksek görerek: ‘Bizim nesilden biri size giderse kapı dibinde oturur ve durmadan yüksek tarafa (evde büyüklerin oturduğu şeref mevkiine) bakar. Sizin nesilden biri bize gelirse yüksek tarafa oturur ve kapı dibine bakar’ dedi; kendisini yüksek ve bizi aşağı görerek Ça’ur-beki’yi vermedi, bu arzuya muvafakat etmedi. Bu söz üzerine Çinggis-hahan’ın, Onghan ve Nilha-sanggum’a karşı sevgisi azaldı. (s.88-89)

(Açıklama: Kapı dibi (köşesi) hizmetçilerin yeridir; şeref mevkii, kapının karşısında bulunur. s.220)

(Y.Y: Bu durumdan faydalanmak isteyen Camuha’nın, (Onghan’ın oğlu) Nilhan-sanggum’la birlikte Cengiz Han’a tuzak kurduklarını geçen haftaki yazımda bahsetmiştim.)

(Çinggis-hahan) Kereyit halkını itaat altına aldıktan sonra yağma ederek her tarafa dağıttı… Sonra icraatına devam ederek Onghan’ın küçük kardeşi Caha-gambu’nun iki kızından büyüğü olan İbaha-beki’yi Çinggis-hahan kendisine aldı, Sorhahtani-beki namındaki küçüğünü Tolui’ya verdi. Bu yüzden Caha-gambu’yu affetti ve onu yağmadan hariç kılarak emrindeki adamlariyle birlikte (arabasının) ikinci oku olmasını emretti. (s.109)

(Açıklama: Tabi olan halkların kendi başlarına birer grup halinde bırakılmaları bir lütuftur. ‘Arabanın ikinci oku’ tabiri, değerli ve lüzumlu arkadaşlık misali için sık sık kullanılmaktadır. s.222)

Naiman’lı Tayang-han’ın anası Gurbesu: ‘Ohnghan, geçmiş zamanın büyük hanıdır. Onun kafasını buraya getiriniz. Eğer bu kafa hakikaten Ohghan’ın ise, onun için ayin yapalım’ dedi. Horisu-beçi’ye bir adam gönderip (Onghan’ın) kafasını kestirip getirttikten sonra tanıdı ve onu beyaz bir keçenin üzerine koydurdu. Gelinlerini topladı, içki hazırlattırdı ve telli sazlar çaldırarak eline kadeh alıp ayine başladı. Bu ayin karşısında kafa gülümsedi. Tayang-han: ‘Gülüyorsun!’ diyerek kafayı ayaklariyle çiğnedi. Bunun üzerine Kokse’u-sabrah şunları söyledi: ‘Ölmüş bir hanın kafasını siz evvelâ kestiniz, sonra buraya getirip ayaklarınızla da çiğnediniz. Bu ne biçim harekettir? Köpeklerimiz fena havlamaya başladılar… (s.111)

Tayang-han cevabında ‘Şurada doğu tarafımızda birkaç Manghol (Moğol) varmış. Onlar kuburluklariyle büyük Onghan’ı korkutarak, nihayet onu ölüme kadar sürüklemişler imiş. Yoksa onlar şimdi kendileri mi han olmak istiyorlar? Gökte güneş ve ay gibi iki parlak şey varsa da yeryüzünde iki han barınamaz. Biz şu bir avuç Manghol üzerine yürüyerek onları tutsak edelim!’ dedi.

Bu esnada Curbesu da söze karıştı ve şunları söyledi: ‘Onları ne yapalım?

Manghol halkı pis pis kokar,

Kara elbise giyer.

Şimdi bizden uzaktırlar ve orada kalsınlar. Fakat asil kızlarını gelin alıp el ve ayaklarını temizledikten sonra onlara inek ve koyunlarımızı sağdırabilirdik!’ Tayang-han: ‘Vaziyet böyle ise onlar (korkulacak) bir şey değilmiş. Şimdi biz Manghol’ların üzerine yürüyüp kuburluklarını (okluklarını) alalım’ dedi. (s.112)

(Açıklamalar: Köpek havlaması felakete işarettir.

Maruf atalar sözü şöyle der: ‘Gökte ancak bir güneş olduğu gibi, yer yüzünde de ancak bir Han barınabilir.’

Muhtelif halkların kendilerine has kokularından sık sık bahsedilmektedir. Demek Kereyit’ler Manghol’ları pis sayıyorlardı. s.223)

Çinggis-han ile birlikte Tatar’ları bastığı için Kin hükümdarı tarafından Wang-han=Onghan lakabı ile mükafatlandırılan Kereyit hükümdarı To’oril (Toğrul-han), o zamanki Avrupa'da ‘papaz hükümdar Johannes’ adı ile efsanevi bir şöhret kazanmıştır. Onun adı, haçlı seferleri esnasında büyük rol oynamıştır. (s.277)

Devam edeceğiz…

Yazarın Diğer Yazıları

  • Türk Kültür Coğrafyası-1 - 06 Temmuz 2025
  • Türkoloji ve Dil-2 - 28 Haziran 2025
  • Türkoloji ve Dil - 15 Haziran 2025
  • Türklük Bilimi Üzerine - 08 Haziran 2025
  • Türklük Bilimi/Türkoloji - 01 Haziran 2025
  • Türkler Hakkında - 25 Mayıs 2025
  • Türklerde Sosyal Yapılar - 18 Mayıs 2025
  • Kültür Milliyetçiliği - 11 Mayıs 2025
  • Ekonomi Savaşları - 04 Mayıs 2025
  • Kritik Madde Savaşları - 27 Nisan 2025
  • Buharî'nin Ebu Hanife Düşmanlığı - 20 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-3 - 13 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-2 - 06 Nisan 2025
  • İnancımız ve Çelişkilerimiz-1 - 30 Mart 2025
  • Hüccet mi Kudret mi? - 23 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-4 - 16 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-3 - 09 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-2 - 02 Mart 2025
  • Türkler (Halklar-Boylar)-1 - 23 Şubat 2025
  • Türklerin Soy Kütüğü - 16 Şubat 2025
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 25
ilan.gov.tr
Gazete arşivi için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
Köşe Yazarları
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Kadriye Demirel (AES Antalya il Temsilcisi , Eğitim koçu)
Toplu Sözleşme Sosyal Medya Anketi
Aziz Dolu Atabey
Aziz Dolu Atabey
Türkler bin boydur biri de Moğol'dur
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Yaşar YENİÇERİOĞLU UAEF Başk
Türk Kültür Coğrafyası-1
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Remzi ÖZMEN TES İst 8 Nolu Şb. Bşk, Kamu-Sen İst eski Bşk
Memur Emeklisi Cezalı mıdır?
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Reyhan Yıldız Eğitimci Yazar
Hayatın Satır Araları: Gündelik Anların Derinliği
Yusuf İPEKLİ
Yusuf İPEKLİ
Araç muayenesi
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Cahit Akdoğan Giresun Valiliği Esk.Halkla İliş. Md
Diyanetten Alkışlanacak Cuma Hutbesi
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Mehmet ARSLAN Eğitim Yönetimi Ve Planlama uzmanı
Birliğimize Kast Edenlere Verilen Değeri, Anlamak Mümkün Değil
Avrupa Turundan Fransa Paris
Canan ÖZDEMİR Uzman Sosyolog
Avrupa Turundan Fransa Paris
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Misafir Yazılar
Haydut Devlet İsrail Bölgede Barışı Ve İstikrarı Engelliyor
Ankara, Adam Gibi Dinle!
Orhan KILIÇOĞLU
Ankara, Adam Gibi Dinle!
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Av.Faruk Ülker Ümraniye Türk Ocağı Eski Bşk
Siyonizm Nedir Ve Siyonizmin Tarihçesi
Siyasi Bir Durum Değerlendirmesi
Ali Kemal Gül
Siyasi Bir Durum Değerlendirmesi
Büyük Orta Doğu Yangını
Türk Ocakları'ndan
Büyük Orta Doğu Yangını
Kerbela Çeşmesi
Şerife Güven
Kerbela Çeşmesi
Bayramın Kutlu Olsun
Köksal Cengiz
Bayramın Kutlu Olsun
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Şevket Sezer
Trabzon'umuzu-Rum ve Pontus diye bilenlere!..
Çok Okunan Haberler
Öğretici: Açlık Sınırı 26.115 TL, Yoksulluk Sınırı 85.066 TL Olmuşken Refah Payı Şarttır!
Öğretici: Açlık Sınırı 26.115 TL, Yoksulluk Sınırı 85.066 TL...
Konya'da sağlık skandalı: Hastasından ameliyat parası isteyen doktora gözaltı!
Konya'da sağlık skandalı: Hastasından ameliyat parası isteyen doktora...
Haziran enflasyonu TÜİK'e göre yıllık yüzde 35, ENAG'a göre yüzde 69
Haziran enflasyonu TÜİK'e göre yıllık yüzde 35, ENAG'a göre yüzde...
Ana Sayfa
GÜNDEM
KAMU
SENDİKA
DÜNYA
EKONOMİ
SİYASET
HUKUK
TÜRK DÜNYASI
EĞİTİM
MEMURLAR
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Biyografiler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Gazete Arşivi
Anketler
Gazete Manşetleri
  • EKONOMİ
  • HUKUK
  • KAMU
  • MEMURLAR
  • SENDİKA
  • TÜRK DÜNYASI
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Üye Paneli
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Gazete Arşivi
  • Anketler
  • Gazete Manşetleri
sanalbasin.com üyesidir

  • Rss
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz.

Yazılım: Tumeva Bilişim